Każdy kraj decyduje o tym, kto jest uprawniony do świadczeń dla bezrobotnych, w jakiej wysokości i przez jaki okres. UE gwarantuje, że:

1. będziesz uprawniony do świadczeń dla bezrobotnych na tych samych warunkach jak w przypadku obywateli kraju, który wypłaca Ci świadczenia. Kraj ten jest zasadniczo krajem ostatniego zatrudnienia (chyba że mieszkasz w innym kraju).
2. instytucje muszą uwzględnić okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia w innych krajach, jeśli jest to wymagane do uzyskania przez Ciebie świadczeń;.
3. jeśli kwota świadczenia dla bezrobotnych zależy od wysokości Twojego poprzedniego dochodu z tytułu pracy zawodowej, uwzględnia się jedynie wysokość dochodu, jaki uzyskałeś w kraju ostatniego zatrudnienia.
4. jeśli członkowie Twojej rodziny mieszkają w innym kraju UE, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii lub Szwajcarii, a wysokość Twojego świadczenia dla bezrobotnych jest uzależniona od liczby członków Twojej rodziny, zostaną oni uwzględnieni, tak jakby mieszkali w kraju wypłacającym Ci świadczenia.

Możesz zwrócić się do instytucji krajów, w których pracowałeś, o wydanie dokumentu U1. Formularz ten umożliwi instytucji rozpatrującej Twój wniosek uwzględnienie Twoich okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia w innych krajach. >> W celu znalezienia instytucji, z którą możesz się skontaktować, skorzystaj z naszego wykazu.

Jeśli nie przedstawisz tego dokumentu instytucji rozpatrującej Twój wniosek, uzyska ona niezbędne informacje od innych krajów drogą elektroniczną.

Jeśli pracujesz w jednym z krajów UE lub w Islandii, Liechtensteinie, Norwegii i Szwajcarii, ale mieszkasz w innym i wracasz do niego codziennie lub przynajmniej raz w tygodniu, jesteś pracownikiem transgranicznym lub „pracownikiem przygranicznym” zgodnie z definicją zawartą w art. 1 lit. f) rozporządzenia nr 883/2004.

Oznacza to, że jeśli stracisz pracę, powinieneś zarejestrować się w służbach zatrudnienia w swoim kraju zamieszkania i tam złożyć wniosek o przyznanie świadczeń dla bezrobotnych.

Instytucje dokonają między sobą elektronicznej wymiany informacji dotyczących Twojej ostatniej działalności zawodowej. Możesz również zwrócić się do instytucji kraju, w którym pracowałeś, o wydanie dokumentu U1 zawierającego te informacje. Przedstawienie tego dokumentu służbom zatrudnienia Twojego kraju zamieszkania może pomóc w przyspieszeniu wydania decyzji w sprawie Twojego wniosku.

W prawie europejskim zakłada się, że masz większe szanse na znalezienie pracy w kraju faktycznego zamieszkania, dlatego też bezrobotni pracownicy transgraniczni mogą wrócić do swoich krajów zamieszkania i nie muszą „dojeżdżać” do służb zatrudnienia innego kraju.

Chociaż nie wpłacałeś żadnych składek do instytucji swojego kraju pochodzenia w ostatnim okresie pracy, będziesz otrzymywać świadczenia, tak jakbyś był tam ubezpieczony.

Jeśli kwota świadczeń dla bezrobotnych zależy od wysokości Twojego poprzedniego dochodu z tytułu pracy zawodowej, instytucja przyznająca świadczenie, obliczając jego wysokość, uwzględni dochód, jaki uzyskałeś w kraju ostatniego zatrudnienia.

Jako pracownik transgraniczny możesz otrzymywać świadczenia dla bezrobotnych wyłącznie od swojego kraju zamieszkania. Musisz zatem zarejestrować się w służbach zatrudnienia tego kraju. Jeśli chcesz szukać pracy również w kraju ostatniego zatrudnienia, możesz dodatkowo zarejestrować się w służbach zatrudnienia tego kraju.

W takim przypadku będziesz musiał przestrzegać procedur kontroli i obowiązków określonych w obu krajach. Biorąc jednak pod uwagę, że świadczenia są zawsze wypłacane przez kraj pochodzenia, obowiązki i działania związane z poszukiwaniem pracy w tym kraju mają pierwszeństwo.

Jeśli mieszkasz w innym kraju UE niż kraj, w którym pracujesz, ale wracasz do niego rzadziej niż raz w tygodniu (tj. nie jesteś pracownikiem przygranicznym), masz dwie możliwości: możesz zarejestrować się w służbach zatrudnienia i wnioskować o przyznanie świadczeń w kraju ostatniego zatrudnienia albo wrócić do swojego kraju pochodzenia, aby tam szukać pracy, i otrzymywać w nim świadczenia dla bezrobotnych.

W każdym wypadku obliczenia wysokości Twoich świadczeń dla bezrobotnych dokonuje się na podstawie wysokości dochodu z tytułu pracy zawodowej, jaki uzyskałeś w trakcie swojej ostatniej działalności w kraju, w którym pracowałeś.

Możesz również najpierw zarejestrować się jako osoba poszukująca pracy i wnioskować o przyznanie świadczeń w kraju ostatniego zatrudnienia, a później wrócić do kraju zamieszkania, „transferując” swoje świadczenia dla bezrobotnych (zobacz poniżej).

Twoim krajem zamieszkania jest miejsce, w którym „zwykle mieszkasz”, innymi słowy miejsce, w którym znajduje się Twój „ośrodek interesów życiowych”.

Dostępny jest wykaz kryteriów ułatwiających instytucjom zabezpieczenia społecznego ocenę, który kraj można uznać za Twoje miejsce zamieszkania. Kryteria te obejmują: czas trwania pobytu na terytorium poszczególnych krajów; Twoją sytuację rodzinną i więzi rodzinne; Twoją sytuację mieszkaniową oraz informację, czy sytuacja ta ma charakter stały; miejsce prowadzenia działalności zawodowej lub działalności o charakterze niezarobkowym; charakter wykonywanej działalności zawodowej; kraj uważany za miejsce zamieszkania do celów podatkowych; w przypadku studentów – źródło dochodów.

W każdym razie decyzję dotyczącą kraju, który będzie uważany za Twój kraj zamieszkania, podejmują instytucje zabezpieczenia społecznego.

Jeśli chcesz szukać pracy w innym kraju niż ten, który wypłaca Ci świadczenia dla bezrobotnych, możesz przenieść te świadczenia lub dokonać ich „transferu” na pewien ograniczony okres (zobacz warunki poniżej). >> W celu znalezienia instytucji, z którą możesz się skontaktować, skorzystaj z naszego wykazu.

Na pewnych warunkach (zobacz poniżej) możesz otrzymywać świadczenia dla bezrobotnych przez okres trzech miesięcy od daty wyrejestrowania ze służb zatrudnienia kraju, który wypłaca Ci świadczenia. Właściwa służba lub instytucja danego kraju może przedłużyć ten okres do maksymalnie sześciu miesięcy.

Aby nie utracić żadnych świadczeń dla bezrobotnych, należy wystąpić z wnioskiem o przedłużenie tego okresu przed upływem pierwszych trzech miesięcy. Władze krajowe nie są zobowiązane do udzielania zgody na takie przedłużenie. Podejmują one decyzję na podstawie oceny sytuacji danej osoby.

1. Musisz zarejestrować się w służbach zatrudnienia kraju, który będzie wypłacał Ci świadczenia, na co najmniej cztery tygodniepo utracie pracy. Możliwe są wyjątki.
2. Musisz zwrócić się do swoich służb zatrudnienia o wydanie dokumentu U2. Dokument ten umożliwi Ci zarejestrowanie się w służbach zatrudnienia za granicą.
3. W ciągu siedmiu dni od wyjazdu musisz zarejestrować się w służbach zatrudnienia kraju, w którym chcesz szukać pracy. Następnie musisz spełnić obowiązki i zastosować się do procedur kontroli ustanowionych przez służby zatrudnienia danego kraju.
4. Jeśli nie możesz znaleźć pracy, musisz wrócić do kraju, który wypłaca Ci świadczenia, przed upływem okresu wyznaczonego w Twoim formularzu U2. Jeśli wrócisz później bez wyraźnego zezwolenia służb zatrudnienia tego kraju utracisz wszystkie pozostałe uprawnienia.

Jeśli wracasz do kraju wypłacającego Ci świadczenia przed upływem okresu wyznaczonego przez służby zatrudnienia w formularzu U2, możesz nadal otrzymywać świadczenia dla bezrobotnych, które Ci przyznano. Jeśli wracasz po upływie tego okresu, możesz utracić prawo do tych świadczeń.

Jeśli wracasz do kraju wypłacającego Ci świadczenia przed upływem okresu wyznaczonego przez służby zatrudnienia w formularzu U2, możesz nadal otrzymywać świadczenia dla bezrobotnych, które Ci przyznano.

Możesz również podjąć decyzję o wyjeździe do innego kraju celem szukania tam pracy i nadal otrzymywać świadczenia dla bezrobotnych, pod warunkiem że całkowity okres pobytu za granicą nie przekracza trzech miesięcy (okres ten może zostać przedłużony przez Twoją instytucję do 6 miesięcy).

Tak, przysługuje Ci takie prawo w większości krajów, ale:

• Austria, Belgia, Francja, Niemcy, Islandia, Irlandia, Włochy, Liechtenstein, Luksemburg, Malta, Holandia, Norwegia, Szwajcaria i Wielka Brytania nadal stosują ograniczenia w odniesieniu do obywateli Bułgarii i Rumunii;
• Austria, Malta, Niemcy, Szwajcaria i Wielka Brytania stosują również ograniczenia w odniesieniu do obywateli Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Słowacji, Słowenii i Węgier.

Wszystkie takie ograniczenia muszą być zniesione:

• do dnia 30 kwietnia 2011 r. w odniesieniu do obywateli Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Słowacji, Słowenii i Węgier – przez Szwajcarię do dnia 31 maja 2011 r.;
• do dnia 31 grudnia 2013 r. w odniesieniu do obywateli Bułgarii i Rumunii – przez Szwajcarię do dnia 31 maja 2016 r.

Jeśli po okresie pracy za granicą wracasz do swojego kraju pochodzenia (kraju zamieszkania) i kraj ten wypłaca Ci świadczenia dla bezrobotnych, będzie on również odpowiadał za Twoje inne prawa w zakresie zabezpieczenia społecznego. Nawet jeśli byłeś ubezpieczony w innym kraju UE, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii lub Szwajcarii w swoim ostatnim okresie zatrudnienia, kraj wypłacający Ci świadczenia dla bezrobotnych staje się krajem właściwym.

Jeśli otrzymujesz świadczenia dla bezrobotnych od kraju, w którym straciłeś pracę, będziesz nadal objęty ubezpieczeniem zdrowotnym w innych krajach UE. Tobie i Twojej rodzinie będzie przysługiwało prawo do leczenia, ale będziesz musiał przedstawić swoją europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ). Jeśli jeszcze jej nie posiadasz, możesz złożyć wniosek o jej wydanie w swojej instytucji ubezpieczenia zdrowotnego. >> Odwiedź nasze strony internetowe poświęcone karcie EKUZ