Η νομοθεσία της ΕΕ
Κανονισμοί για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης
Κανόνες της ΕΕ σχετικά με τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης υπάρχουν ήδη από την έκδοση των κανονισμών αριθ. 3 και 4 του 1958, και έχουν επικαιροποιηθεί και επεκταθεί πολλές φορές.
Η τελευταία αναθεώρησή τους εφαρμόζεται στην ΕΕ από την 1η Μαΐου 2010 και περιλαμβάνει τους ακόλουθους ενοποιημένους κανονισμούς:
Τα κείμενα αυτά περιλαμβάνουν τις τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 883/2004 και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 987/2009 οι οποίες εισήχθησαν με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 988/2009, τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1244/2010 της Επιτροπής, τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 465/2012 και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1224/2012 της Επιτροπής.
Πρόκειται για την πρώτη σημαντική μεταρρύθμιση από τους κανονισμούς της δεκαετίας του 1970, οι οποίοι εφαρμόζονταν για αρκετές δεκαετίες:
Για να διαβάσετε τα άρθρα των ανωτέρω νομοθετικών πράξεων και να βρείτε τη σχετική νομολογία του ΔΕΕ, μπορείτε να εξερευνήσετε τη βάση δεδομένων των κανονισμών για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.
Υπήκοοι τρίτων χωρών
Από την 1η Ιανουαρίου 2011 ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1231/2010 επέκτεινε τους κανόνες της ΕΕ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στους υπηκόους χωρών εκτός ΕΕ (υπηκόους τρίτων χωρών) που διαμένουν νόμιμα στην ΕΕ και τελούν υπό διασυνοριακό καθεστώς. Τα μέλη της οικογένειάς τους και οι επιζώντες τους καλύπτονται επίσης από τους εν λόγω κανόνες εφόσον κατοικούν εντός της ΕΕ.
Ο συντονισμός δεν ισχύει στη Δανία.
Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1231/2010 προβλέπει τα δικαιώματα που ισχύουν, π.χ., στην περίπτωση υπηκόου τρίτης χώρας ο οποίος μετακόμισε από μια χώρα της ΕΕ σε άλλη για λόγους εργασίας, αλλά τα παιδιά του παρέμειναν στην προηγούμενη χώρα της ΕΕ.
Ελβετία
Οι κανόνες της ΕΕ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης ισχύουν για την Ελβετία από την 1η Απριλίου 2012.
- Παράρτημα II της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, αφετέρου, για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, όπως επικαιροποιήθηκε με την απόφαση αριθ. 1/2012 της μικτής επιτροπής που συστάθηκε βάσει της εν λόγω συμφωνίας
ΕΟΧ (Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος)
Οι κανόνες της ΕΕ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης ισχύουν στη Νορβηγία, στην Ισλανδία και στο Λιχτενστάιν (χώρες ΕΟΧ) από την 1η Ιουνίου 2012.
- Απόφαση της Μεικτής Επιτροπής του ΕΟΧ αριθ. 165/2012, της 28ης Σεπτεμβρίου 2012, για την τροποποίηση του παραρτήματος VI (Κοινωνικές ασφαλίσεις) της συμφωνίας για τον ΕΟΧ
Ηνωμένο Βασίλειο
Οι κανόνες της ΕΕ για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης δεν ισχύουν πλέον ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού από την 1η Ιανουαρίου 2021. Ωστόσο, τα δικαιώματα των προσώπων που καλύπτονται από τη συμφωνία αποχώρησης η οποία συνήφθη μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου εξακολουθούν να προστατεύονται.
Για τα πρόσωπα που δεν καλύπτονται από τη συμφωνία αποχώρησης, ο συντονισμός της κοινωνικής ασφάλισης μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου ρυθμίζεται από το σχετικό πρωτόκολλο της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας. Το πρωτόκολλο, παρόλο που είναι παρόμοιο με τους κανόνες της ΕΕ και διαθέτει ολοκληρωμένο πεδίο εφαρμογής, δεν προβλέπει το ίδιο επίπεδο προστασίας με τους κανονισμούς της ΕΕ.
Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας (ELA)
Τον Ιούλιο του 2019 ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας (ELA) με σκοπό να βοηθήσει τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσουν ότι οι κανόνες της ΕΕ για την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης εφαρμόζονται με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο. Η ELA μπορεί επίσης να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση και τη διασφάλιση αποτελεσματικής κινητικότητας του εργατικού δυναμικού στην Ευρώπη.