Τι είναι το εργατικό δίκαιο;

Το εργατικό δίκαιο ορίζει ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εργοδοτών και εργαζομένων.

Το εργατικό δίκαιο καλύπτει 2 βασικούς τομείς:

• τους όρους εργασίας: ωράριο εργασίας, μερική απασχόληση και εργασία ορισμένου χρόνου, απόσπαση εργαζομένων,
• την ενημέρωση και διαβούλευση με τους εργαζομένους για ομαδικές απολύσεις, μεταβιβάσεις επιχειρήσεων κ.λπ.

Πώς λειτουργεί;

Εργατικό δίκαιο και Ευρωπαϊκή Ένωση

Οι πολιτικές της Ένωσης τις τελευταίες δεκαετίες είχαν τους εξής στόχους:

• υψηλή απασχόληση και ισχυρή κοινωνική προστασία
• βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας
• προστασία της κοινωνικής συνοχής.

Η ΕΕ επιδιώκει την περαιτέρω κοινωνική πρόοδο και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας στην Ευρώπη - βλ. προοίμιο της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ.

Όσον αφορά το εργατικό δίκαιο, η ΕΕ συμπληρώνει τις πρωτοβουλίες των χωρών της ΕΕ στον συγκεκριμένο τομέα καθορίζοντας ελάχιστα πρότυπα. Σύμφωνα με τη Συνθήκη - και ιδίως το άρθρο 153 - η ΕΕ θεσπίζει νόμους (οδηγίες) που ορίζουν ελάχιστες απαιτήσεις για

• τους όρους και τις συνθήκες απασχόλησης,
• την ενημέρωση και διαβούλευση με τους εργαζομένους.

Οι χώρες της ΕΕ είναι ελεύθερες να παρέχουν υψηλότερα επίπεδα προστασίας, εφόσον το επιθυμούν. Για παράδειγμα, ενώ η ευρωπαϊκή οδηγία για τον χρόνο εργασίας προβλέπει δικαίωμα ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών 4 εβδομάδων, σε πολλές χώρες οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα άδειας περισσότερων ημερών ετησίως.

Εργατικό δίκαιο και εθνικές αρχές

Η ΕΕ εκδίδει οδηγίες τις οποίες τα κράτη μέλη ενσωματώνουν στο εθνικό τους δίκαιο και εφαρμόζουν. Οι κανόνες δηλαδή εφαρμόζονται από τις εθνικές αρχές - π.χ. από τις αρχές επιθεώρησης εργασίας και τα εργατοδικεία.

Ευρωπαϊκό Κέντρο Τεχνογνωσίας

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Τεχνογνωσίας στον τομέα του εργατικού δικαίου, της απασχόλησης και των πολιτικών για την αγορά εργασίας το 2016. Το Κέντρο Τεχνογνωσίας καλύπτει νομικές, ρυθμιστικές, οικονομικές και πολιτικές πτυχές της απασχόλησης και της αγοράς εργασίας, καθώς και μεταρρυθμίσεις, στα 27 κράτη μέλη, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), τις υποψήφιες για ένταξη χώρες και τις δυνάμει υποψήφιες χώρες που είναι επιλέξιμες για συμμετοχή στο πλαίσιο του άξονα Progress του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία.

Από πλευράς εργατικού δικαίου, οι στόχοι του Ευρωπαϊκού Κέντρου Τεχνογνωσίας είναι, μεταξύ άλλων, οι εξής:

• να επικουρεί την Επιτροπή στο πλαίσιο της αποστολής της για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ σε όλα τα κράτη μέλη, και να παρακολουθεί τις μεταρρυθμίσεις του εργατικού δικαίου ως μέρος της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για το 2020·
• να ενισχύει την ικανότητα της Επιτροπής να προκαταλαμβάνει τυχόν ζητήματα που θα μπορούσαν να ανακύψουν από την εφαρμογή των οδηγιών της ΕΕ, καθώς και να εξετάζει πιθανά νομικά ζητήματα καθώς και τον αντίκτυπο των αποφάσεων του Δικαστηρίου της ΕΕ·
• να αυξάνει την ευαισθητοποίηση και να ενθαρρύνει τον δημόσιο διάλογο για θέματα επικαιρότητας που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το εργατικό δίκαιο της ΕΕ.

Μπορείτε να συμβουλεύεστε τις μηνιαίες εκθέσεις σχετικά με τις εξελίξεις στον τομέα του εργατικού δικαίου στις χώρες της ΕΕ και στις χώρες του ΕΟΧ.

Εργατικό δίκαιο και Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Κάθε φορά που, για μια διαφορά ενώπιον εθνικού δικαστηρίου, τίθεται θέμα ερμηνείας μιας οδηγίας της ΕΕ, το εν λόγω δικαστήριο μπορεί να παραπέμπει το ζήτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο δίνει στο εθνικό δικαστήριο τις απαντήσεις που χρειάζεται για την επίλυση της διαφοράς.

Εργατικό δίκαιο και Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ελέγχει κατά πόσον οι οδηγίες της ΕΕ έχουν μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο και μεριμνά με συστηματικούς ελέγχους για την ορθή εφαρμογή τους.

Σε περίπτωση που η Επιτροπή κρίνει ότι μια χώρα της ΕΕ δεν έχει μεταφέρει δεόντως μια οδηγία στο εθνικό της δίκαιο, μπορεί να αποφασίσει την έναρξη διαδικασίας επί παραβάσει.

Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται ότι όλα τα δικαιώματα που προβλέπονται από τις οδηγίες έχουν μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν μπορεί να καταβάλλει αποζημιώσεις σε μεμονωμένους πολίτες (π.χ. για ζημίες που έχουν υποστεί ή για διόρθωση μιας κατάστασης) – αυτό εναπόκειται στις αρμόδιες εθνικές αρχές.

Ποια είναι τα αποτελέσματα;

Δεδομένου ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν 240 εκατομμύρια εργαζόμενοι, τα δικαιώματα που προβλέπει η ενωσιακή εργατική νομοθεσία ωφελούν άμεσα μεγάλο αριθμό πολιτών και επηρεάζουν θετικά έναν από τους σημαντικότερους τομείς της καθημερινής τους ζωής.

Η ενωσιακή εργατική νομοθεσία είναι επίσης επωφελής για τους εργοδότες και την κοινωνία συνολικά, καθώς

• παρέχει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στον τόπο εργασίας,
• προστατεύει την υγεία του εργατικού δυναμικού,
• προωθεί τη διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη.

Επιπλέον, η ενωσιακή εργατική νομοθεσία συμβαδίζει με την ενιαία αγορά. Η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και εργαζομένων πρέπει να συνοδεύεται από κανόνες εργατικού δικαίου, έτσι ώστε οι χώρες και οι επιχειρήσεις να ανταγωνίζονται ισότιμα με βάση την ποιότητα των προϊόντων τους και όχι παραβιάζοντας τους κανόνες του εργατικού δικαίου.