Archive:Στατιστικές αιτιών θανάτου

Στοιχεία εξαχθέντα τον Ιούνιο του 2020.

Προγραμματισμένη επικαιροποίηση του άρθρου: Οκτώβριος 2021.

This Statistics Explained article has been archived on 25 August 2021.

Highlights

Από τα κράτη μέλη της ΕΕ-27, το 2017 η Ουγγαρία ανέφερε τα υψηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας για τον καρκίνο του πνεύμονα και για τον καρκίνο του παχέος εντέρου.

Το 2017 τα χαμηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας λόγω αυτοκτονίας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ-27 σημειώθηκαν στην Κύπρο, στην Ελλάδα και στη Μάλτα.

Στην ΕΕ-27 το 2016 τα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας ήταν υψηλότερα στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες για όλες σχεδόν τις κυριότερες αιτίες θανάτου.

Aιτίες θανάτου — τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας, EΕ-27, 2016
(ανά 100 000 κατοίκους)
Πηγή: Eurostat (hlth_cd_asdr2)

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει μια επισκόπηση των πρόσφατων στατιστικών για τις αιτίες θανάτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Αν συνδεθούν όλοι οι θάνατοι στον πληθυσμό με μια βασική αιτία θανάτου, μπορούν να εκτιμηθούν οι κίνδυνοι θανάτου για μια σειρά συγκεκριμένων νόσων και άλλων αιτιών· αυτά τα αριθμητικά στοιχεία μπορούν να αναλυθούν στη συνέχεια κατά ηλικία, φύλο, χώρα στην οποία επήλθε ο θάνατος/μόνιμη κατοικία του θανόντος, και περιφέρεια (NUTS επίπεδο 2), με τη χρήση των τυποποιημένων ποσοστών θνησιμότητας.

Full article

Κύρια πορίσματα

Οι τελευταίες πληροφορίες για την EΕ-27 σχετικά με τις αιτίες θανάτου είναι διαθέσιμες για την περίοδο αναφοράς 2016, ενώ για όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της ΕΕ υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2017. Στον πίνακα 1 φαίνεται ότι οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος και cancer (τα κακοήθη νεοπλάσματα) ήταν, με μεγάλη διαφορά, οι πρώτες αιτίες θανάτου στην EΕ-27.

Πίνακας 1: Αιτίες θανάτου — τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας, 2017
(ανά 100 000 κατοίκους)
Πηγή: Eurostat (hlth_cd_asdr2)

Εξελίξεις από το 2006 έως το 2016

Τα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας για τον καρκίνο, τις ισχαιμικές καρδιοπάθειες και τα ατυχήματα στις μεταφορές ακολούθησαν πτωτική πορεία μεταξύ του 2006 και του 2016

Μεταξύ του 2006 και του 2016 σημειώθηκε στην ΕΕ-27 μείωση των τυποποιημένων ποσοστών θνησιμότητας λόγω καρκίνου κατά 11,1 % στους άνδρες και κατά 5,1 % στις γυναίκες — βλέπε σχήματα 1 και 2. Μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφηκαν σε σχέση με θανάτους από ισχαιμικές καρδιοπάθειες, όπου τα ποσοστά θνησιμότητας μειώθηκαν κατά 28,4 % για τους άνδρες και κατά 34,2 % για τις γυναίκες. Ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφηκαν σε σχέση με θανάτους από ατυχήματα στις μεταφορές, όπου τα ποσοστά μειώθηκαν κατά 40,7 % για τους άνδρες και κατά 41,3 % για τις γυναίκες. Το τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας για τον καρκίνο του μαστού μειώθηκε κατά 6,9 % για τις γυναίκες, σημειώνοντας μεγαλύτερη μείωση απ’ ό,τι το σύνολο των καρκίνων στις γυναίκες (5,1 %). Αντίθετα, τα ποσοστά θνησιμότητας για τις παθήσεις του νευρικού συστήματος αυξήθηκαν κατά 23,2 % στους άνδρες και κατά 25,7 % στις γυναίκες. Τα τελευταία χρόνια, το τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας λόγω καρκίνου του πνεύμονα (συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου της τραχείας και των βρόγχων) μειώθηκε για τους άνδρες, ενώ αυξήθηκε για τις γυναίκες. Για τους άνδρες, το ποσοστό μειώθηκε κατά 11,7 % μεταξύ του 2009 και του 2016, ενώ για τις γυναίκες αυξήθηκε κατά 15,2 % κατά την ίδια περίοδο.

Σχήμα 1: Αιτίες θανάτου — τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας ανά 100 000 κατοίκους, άνδρες, EΕ-27, 2006-2016
(2006 = 100)
Πηγή: Eurostat (hlth_cd_asdr) και (hlth_cd_asdr2)

Σχήμα 2: Αιτίες θανάτου — τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας ανά 100 000 κατοίκους, γυναίκες, EΕ-27, 2006-2016
(2006 = 100)
Πηγή: Eurostat (hlth_cd_asdr) και (hlth_cd_asdr2)

Αιτίες θανάτου στα κράτη μέλη της ΕΕ-27 το 2017

Το 2016 το τυποποιημένο ποσοστό για τις ισχαιμικές καρδιοπάθειες στην ΕΕ-27 ήταν 119,4 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους

Οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος περιλαμβάνουν εκείνες που σχετίζονται με την υψηλή αρτηριακή πίεση, τη χοληστερόλη, τον διαβήτη και το κάπνισμα. Οι πιο κοινές αιτίες θανάτου από παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος είναι ισχαιμικές καρδιοπάθειες και εγκεφαλοαγγειακές παθήσεις. Οι ισχαιμικές καρδιοπάθειες ήταν η αιτία για 119,4 θανάτους ανά 100 000 κατοίκους σε όλη την ΕΕ-27 το 2016. Τα κράτη μέλη της ΕΕ-27 με τα υψηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας λόγω ισχαιμικών καρδιοπαθειών ήταν η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Λετονία —όλα κατέγραψαν μεταξύ 369,8 και 536,2 θανάτων ανά 100 000 κατοίκους το 2017. Στο άλλο άκρο του φάσματος, η Γαλλία (στοιχεία του 2016), οι Κάτω Χώρες, η Ισπανία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Δανία, το Λουξεμβούργο και η Ιταλία είχαν τα χαμηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας λόγω ισχαιμικών καρδιοπαθειών — όλα κάτω των 100 θανάτων ανά 100 000 κατοίκους το 2017· το ίδιο συνέβη επίσης στο Λιχτενστάιν, στη Νορβηγία και στην Ελβετία.

Η Ουγγαρία ανέφερε τα υψηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας για τον καρκίνο του πνεύμονα και για τον καρκίνο του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος ήταν βασική αιτία θανάτου, με κατά μέσο όρο 257,1 θανάτους ανά 100 000 κατοίκους σε όλη την ΕΕ-27 το 2016. Στις πιο κοινές μορφές καρκίνου — όλες με τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας άνω των 10,0 ανά 100 000 κατοίκους —περιλαμβάνονταν κακοήθη νεοπλάσματα: της τραχείας, των βρόγχων και των πνευμόνων· του παχέος εντέρου, της ορθοσιγμοειδικής διασταύρωσης, του ορθού, του πρωκτού και του πρωκτικού σωλήνα· του μαστού· του παγκρέατος· του προστάτη· του στομάχου· του ήπατος και των χοληφόρων οδών.

Στην Ουγγαρία, στην Κροατία, στη Σλοβακία και στη Σλοβενία καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες πιθανότητες θανάτου από καρκίνο, δεδομένου ότι τα εν λόγω κράτη μέλη της ΕΕ-27 ανέφεραν πάνω από 308,1 θανάτους ανά 100 000 κατοίκους το 2017. Στη Λετονία και στην Πολωνία, καθώς και στη Σερβία, τα ποσοστά θνησιμότητας ήταν πολύ κοντά σε αυτό το επίπεδο. Η Ουγγαρία σημείωσε το υψηλότερο, με μεγάλη διαφορά, τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας λόγω καρκίνου του πνεύμονα μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ-27 το 2017 (89,2 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους), ακολουθούμενη από την Κροατία (68,4 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους), την Πολωνία και τη Δανία (67,0 και 66,8 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους, αντίστοιχα)· η Σερβία επίσης ανέφερε σχετικά υψηλό τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας (69,3 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους). Το υψηλότερο τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας για τον καρκίνο του παχέος εντέρου το 2017 σημειώθηκε επίσης στην Ουγγαρία, με 53,1 θανάτους ανά 100 000 κατοίκους, ενώ στην Κροατία καταγράφηκε τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας 48,4 θανάτων ανά 100 000 κατοίκους και στη Σλοβακία ποσοστό 46,9 θανάτων ανά 100 000 κατοίκους.

Οι παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος ήταν η τρίτη συνηθέστερη αιτία θανάτου στην ΕΕ-27

Μετά τις παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος και τον καρκίνο, οι παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος ήταν η τρίτη συνηθέστερη αιτία θανάτου στην ΕΕ-27, με 75,0 κατά μέσο όρο θανάτους ανά 100 000 κατοίκους το 2016. Στο πλαίσιο της εν λόγω ομάδας παθήσεων, οι χρόνιες παθήσεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος ήταν η συνηθέστερη αιτία θνησιμότητας, ακολουθούμενη από άλλες παθήσεις του κατώτερου αναπνευστικού και την πνευμονία. Οι παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος σχετίζονται με την ηλικία, η δε συντριπτική πλειονότητα των θανάτων από τις εν λόγω παθήσεις σημειώθηκε μεταξύ των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω.

Το 2017 η Ουγγαρία σημείωσε το υψηλότερο, με μεγάλη διαφορά, τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας λόγω παθήσεων του αναπνευστικού μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ-27 (135,5 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους), ακολουθούμενη από τη Δανία (123,5 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους), την Κύπρο και την Πορτογαλία (116,3 και 116,2 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους, αντίστοιχα). Η Τουρκία (158,6 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους) και το Ηνωμένο Βασίλειο (136,0 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους) ανέφεραν επίσης υψηλά τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας από παθήσεις του αναπνευστικού.

Τα χαμηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας λόγω αυτοκτονίας σημειώθηκαν στην Κύπρο, στην Ελλάδα και στη Μάλτα

Οι εξωτερικές αιτίες θανάτου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τους θανάτους λόγω εκούσιου αυτοτραυματισμού (αυτοκτονίες) και λόγω ατυχημάτων στις μεταφορές. Μολονότι η αυτοκτονία δεν συνιστά σημαντική αιτία θανάτου και τα στοιχεία για ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ-27 είναι πιθανόν να είναι πλημμελή, συχνά θεωρείται σημαντικός δείκτης κοινωνικών προβλημάτων. Κατά μέσο όρο, στην ΕΕ-27 σημειώθηκαν 10,8 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους λόγω αυτοκτονίας το 2016. Τα χαμηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θανάτων λόγω αυτοκτονίας το 2017 καταγράφηκαν στην Κύπρο (4,1 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους), στην Ελλάδα και στη Μάλτα (4,5 και 4,6 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους, αντίστοιχα), ενώ σχετικά χαμηλά ποσοστά —λιγότεροι από 8,0 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους— καταγράφηκαν επίσης στην Ιταλία και στη Σλοβακία· μεταξύ των τρίτων χωρών που παρουσιάζονται στον πίνακα 1, καταγράφηκαν χαμηλά ποσοστά στην Τουρκία (3,8 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους) και στο Ηνωμένο Βασίλειο (7,5 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους). Το τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας λόγω αυτοκτονίας στη Λιθουανία (25,8 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους) ήταν σχεδόν κατά 2,4 φορές υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ-27 (στοιχεία του 2016).

Τα χαμηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θανάτων από ατυχήματα στις μεταφορές σημειώθηκαν στη Σουηδία, στην Ιρλανδία, στο Λουξεμβούργο και στη Δανία

Μολονότι ατυχήματα στις μεταφορές συμβαίνουν καθημερινά, η συχνότητα των θανάτων που προκλήθηκαν από ατυχήματα στις μεταφορές στην ΕΕ-27 το 2016 (τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας 6,0 ανά 100 000 κατοίκους) ήταν μικρότερη από τη συχνότητα των αυτοκτονιών. Στη Ρουμανία, στην Κροατία και στην Πολωνία σημειώθηκαν τα υψηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θανάτων (9,0 ή περισσότεροι θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους) λόγω ατυχημάτων στις μεταφορές το 2017, ενώ στο άλλο άκρο, στη Σουηδία, στην Ιρλανδία, στο Λουξεμβούργο και στη Δανία σημειώθηκαν από 2,9 έως 3,6 θάνατοι από ατυχήματα στις μεταφορές ανά 100 000 κατοίκους· Μεταξύ των χωρών ΕΖΕΣ, ποσοστά κάτω των 4,0 θανάτων ανά 100 000 κατοίκους αναφέρθηκαν επίσης από την Ισλανδία, τη Νορβηγία και την Ελβετία, ενώ το ποσοστό στο Ηνωμένο Βασίλειο (2,5 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους) ήταν το χαμηλότερο όλων.

Αιτίες θανάτου ανά φύλο

Τα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας ήταν υψηλότερα στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες για όλες σχεδόν τις κυριότερες αιτίες θανάτου

Με εξαίρεση τον καρκίνο του μαστού, τα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας στην ΕΕ-27 ήταν υψηλότερα στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες για όλες τις κύριες αιτίες θανάτου το 2016 — βλέπε σχήμα 3. Τα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας λόγω κατάχρησης αλκοόλ και εξάρτησης από τα ναρκωτικά ήταν πάνω από 4,0 φορές υψηλότερα στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες, ενώ τα ποσοστά θανάτων λόγω εκούσιου αυτοτραυματισμού και του ιού HIV στους άνδρες ήταν αντίστοιχα 3,8 και 3,4 φορές υψηλότερα απ’ ό,τι στις γυναίκες.

Σχήμα 3: Αιτίες θανάτου — τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας, ΕΕ-27, 2016
(ανά 100 000 κατοίκους)
Πηγή: Eurostat (hlth_cd_asdr2)

Μολονότι τα ποσοστά θανάτων λόγω καρκίνου ήταν γενικώς υψηλότερα στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες, υπάρχουν ορισμένες μορφές καρκίνου που είναι επικρατέστερες μόνο σε ένα από τα δύο φύλα, όπως ο καρκίνος του μαστού στις γυναίκες, ενώ ορισμένες άλλες μορφές καρκίνου αφορούν αποκλειστικά το ένα από τα δύο φύλα, όπως ο καρκίνος της μήτρας στις γυναίκες, και ο καρκίνος του προστάτη στους άνδρες. Ο καρκίνος του μαστού ήταν η αιτία 32,7 θανάτων ανά 100 000 γυναίκες κατοίκους της ΕΕ-27 το 2016. Tο 2017 τα υψηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας καταγράφηκαν στη Σλοβακία (40,7 θάνατοι ανά 100 000 γυναίκες κατοίκους), στο Λουξεμβούργο (40,3 θάνατοι ανά 100 000 γυναίκες κατοίκους), στην Ιρλανδία (37,8 θάνατοι ανά 100 000 γυναίκες κατοίκους), στην Ουγγαρία (37,4 θάνατοι ανά 100 000 γυναίκες κατοίκους) και στη Δανία (37,2 θάνατοι ανά 100 000 γυναίκες κατοίκους). Στο άλλο άκρο του φάσματος, το 2017 σημειώθηκαν λιγότεροι από 30,0 θάνατοι λόγω καρκίνου του μαστού ανά 100 000 γυναίκες κατοίκους στην Ισπανία, στη Σουηδία, στη Λιθουανία, στην Πορτογαλία, στη Μάλτα, στη Φινλανδία, στην Τσεχία και στη Βουλγαρία, ενώ το ίδιο ισχύει για το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Ελβετία μεταξύ των χωρών της ΕΖΕΣ και για την Τουρκία μεταξύ των υποψήφιων χωρών.

Η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Λετονία ανέφεραν το υψηλότερο ποσοστό ισχαιμικών καρδιοπαθειών μεταξύ ανδρών και γυναικών

Το 2017 τα υψηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας λόγω ισχαιμικών καρδιοπαθειών τόσο μεταξύ ανδρών όσο και γυναικών καταγράφηκαν στη Λιθουανία, στην Ουγγαρία, στη Σλοβακία και στη Λετονία, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά θανάτων από ισχαιμικές καρδιοπάθειες τόσο μεταξύ ανδρών όσο και γυναικών καταγράφηκαν στη Γαλλία (στοιχεία του 2016) και στις Κάτω Χώρες. Tα ποσοστά θανάτων από ισχαιμικές καρδιοπάθειες ήταν συστηματικά υψηλότερα στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες σε καθένα από τα κράτη μέλη της ΕΕ-27 (βλέπε σχήμα 4), ενώ οι μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ των δύο φύλων — σε απόλυτες τιμές — καταγράφηκαν στη Λετονία και στη Λιθουανία: στη Λετονία, το ποσοστό για τους άνδρες ήταν 544,7 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους σε σύγκριση με 282,0 ανά 100 000 κατοίκους για τις γυναίκες, διαφορά 262,6 ανά 100 000· στη Λιθουανία το χάσμα ήταν 257,3 ανά 100 000.

Σχήμα 4: Θάνατοι από ισχαιμικές καρδιοπάθειες — τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας, 2017
(ανά 100 000 κατοίκους)
Πηγή: Eurostat (hlth_cd_asdr2)

Κατά παρόμοιο τρόπο, τα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας λόγω αυτοκτονίας ήταν συστηματικά υψηλότερα στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες — βλέπε σχήμα 5. Το 2017 η μεγαλύτερη απόλυτη διαφορά μεταξύ των δύο φύλων σημειώθηκε στη Λιθουανία, όπου το ποσοστό στους άνδρες ήταν 47,2 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους σε σύγκριση με 9,1 ανά 100 000 κατοίκους στις γυναίκες. Ωστόσο, μια απλή σύγκριση μεταξύ των ποσοστών για τους άνδρες και για τις γυναίκες έδειξε ότι στην Πολωνία, το ποσοστό στους άνδρες ήταν 7,0 φορές υψηλότερο απ’ ό,τι στις γυναίκες. Η αναλογία μεταξύ των δύο φύλων ήταν χαμηλότερη στην Ισπανία, στη Φινλανδία, στη Δανία, στο Λουξεμβούργο, στο Βέλγιο, στη Σουηδία και στις Κάτω Χώρες, όπου τα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας λόγω αυτοκτονίας στους άνδρες ήταν κατ’ ανώτατο 3,1 φορές υψηλότερα απ’ ό,τι στις γυναίκες.

Σχήμα 5: Θάνατοι λόγω αυτοκτονίας — τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας, 2017
(ανά 100 000 κατοίκους)
Πηγή: Eurostat (hlth_cd_asdr2)

Στατιστικές αιτιών θανάτου 2017 ατόμων ηλικίας κάτω των 65 ετών

Για τα άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών, οι πρώτες αιτίες θνησιμότητας διέφεραν σε έναν βαθμό ως προς τη σχετική σημασία τους (βλέπε πίνακα 2). Ο καρκίνος ήταν η πρώτη αιτία θανάτου σ’ αυτή την ηλικιακή ομάδα —με κατά μέσο όρο τυποποιημένο ποσοστό 77,3 θανάτων ανά 100 000 κατοίκους στην ΕΕ-27 το 2016— ενώ η δεύτερη αιτία ήταν οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος (44,8 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους). Σε αντίθεση με τα στοιχεία για το σύνολο του πληθυσμού, οι παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος δεν συγκαταλέγονται μεταξύ των τριών πλέον διαδεδομένων αιτιών θνησιμότητας για τα άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών: το τυποποιημένο ποσοστό για τις παθήσεις του αναπνευστικού δεν ήταν χαμηλότερο μόνο από τα ποσοστά θανάτων λόγω καρκίνου και παθήσεων του κυκλοφορικού, αλλά και από τα ποσοστά θνησιμότητας λόγω παθήσεων του πεπτικού (δεν εμφανίζονται στον πίνακα 2), λόγω ατυχημάτων (στον πίνακα 2 εμφανίζονται μόνο τα ατυχήματα στις μεταφορές) και λόγω αυτοκτονίας.

Πίνακας 2: Κύριες αιτίες θανάτου για άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών, 2017
(τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας ανά 100 000 κατοίκους)
Πηγή: Eurostat (hlth_cd_asdr2)

Τα ποσοστά θανάτων στην ΕΕ-27 για τα άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών μειώθηκαν μεταξύ του 2006 και του 2016 για καθεμία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου για τις οποίες υπάρχει διαθέσιμη χρονοσειρά, όπως παρουσιάζεται στο σχήμα 6. Η μείωση ήταν ιδιαίτερα μεγάλη για τα ατυχήματα στις μεταφορές και για τις ισχαιμικές καρδιοπάθειες, όπου τα ποσοστά θανάτων μειώθηκαν κατά 44,6 % και κατά 32,7 % αντίστοιχα κατά την υπό εξέταση περίοδο.

Σχήμα 6: Αιτίες θανάτου — τυποποιημένο ποσοστό θνησιμότητας ανά 100 000 κατοίκους ηλικίας κάτω των 65 ετών, EΕ-27, 2006-2016
(2006 = 100)
Πηγή: Eurostat (hlth_cd_asdr) και (hlth_cd_asdr2)

Πηγή δεδομένων για πίνακες και γραφήματα

Αιτίες θανάτου: πίνακες και γραφήματα (στα αγγλικά)

Πηγές δεδομένων

Οι στατιστικές για τις αιτίες θανάτου βασίζονται σε δύο πυλώνες: στις ιατρικές πληροφορίες που περιέχονται στα πιστοποιητικά θανάτου, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιούνται ως βάση για τον προσδιορισμό της αιτίας του θανάτου· και στην κωδικοποίηση των αιτιών θανάτου σύμφωνα με το σύστημα ΠΟΥ-ICD. Όλοι οι θάνατοι στον πληθυσμό προσδιορίζονται με βάση την υποκείμενη αιτία θανάτου, με άλλα λόγια, «τη νόσο ή τον τραυματισμό που προκάλεσε την ακολουθία των νοσηρών γεγονότων τα οποία οδήγησαν άμεσα στον θάνατο, ή τις περιστάσεις του ατυχήματος ή της βίαιης πράξης που προκάλεσαν τον θανατηφόρο τραυματισμό» (ορισμός που εγκρίθηκε από την Συνέλευση Υγείας).

Η εγκυρότητα και η αξιοπιστία των στατιστικών σχετικά με τις αιτίες θανάτου βασίζεται, σε κάποιο βαθμό, στην ποιότητα των στοιχείων που παρέχονται από τους πιστοποιούντες ιατρούς. Οι ανακρίβειες μπορεί να οφείλονται σε πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων:

σε σφάλματα κατά την έκδοση του πιστοποιητικού θανάτου·
σε προβλήματα που συνδέονται με την ιατρική διάγνωση·
στην επιλογή της κύριας αιτίας θανάτου·
στην κωδικοποίηση της αιτίας θανάτου.

Μερικές φορές υπάρχει ασάφεια ως προς την αιτία θανάτου: εκτός από τη νόσο που οδήγησε άμεσα στον θάνατο, τα ιατρικά στοιχεία στο πιστοποιητικό θανάτου θα πρέπει να περιέχουν επίσης μια αιτιακή αλυσίδα που να συνδέεται με τα στάδια της νόσου έως τον θάνατο του ασθενούς. Μπορεί να αναφέρονται και άλλα ουσιαστικά στοιχεία της υγείας, που δεν έχουν σχέση με τη νόσο που οδήγησε άμεσα στον θάνατο, αλλά που ενδεχομένως είχαν αρνητικές επιπτώσεις στην εξέλιξη της νόσου και, ως εκ τούτου, συνέβαλαν στον θάνατο. Πράγματι, μερικές φορές ασκείται κριτική ως προς το γεγονός ότι η κωδικοποίηση μίας μόνο νόσου ως αιτίας θανάτου φαίνεται όλο και λιγότερο ρεαλιστική, λαμβανομένων υπόψη του αυξανόμενου προσδόκιμου ζωής και των συναφών μεταβολών της νοσηρότητας. Για την πλειονότητα των θανόντων ηλικίας 65 ετών και άνω, η επιλογή μίας μόνο από διάφορες πιθανές αιτίες θανάτου ενδέχεται να είναι σε κάποιο βαθμό παραπλανητική. Για τον λόγο αυτό, ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αρχίσει να εξετάζουν την εφαρμογή κωδικοποίησης πολλαπλών αιτιών. Η Eurostat υποστηρίζει τα κράτη μέλη της ΕΕ στις προσπάθειές τους να αναπτύξουν ένα κοινό αυτοματοποιημένο σύστημα κωδικοποίησης, το IRIS με σκοπό την καλύτερη συγκρισιμότητα των στοιχείων για τις αιτίες θανάτου στην Ευρώπη.

Αναθεωρημένο ευρωπαϊκό πρότυπο πληθυσμού

Ο αριθμός των θανάτων με συγκεκριμένη αιτία θανάτου μπορεί να εκφραστεί σε σχέση με το μέγεθος του πληθυσμού. Μπορεί να οριστεί ένα τυποποιημένο (όχι ακαθάριστο) ποσοστό θανάτων, ανεξάρτητο από τη διάρθρωση ηλικίας και φύλου του πληθυσμού: αυτό ισχύει λόγω του ότι οι περισσότερες αιτίες θανάτου διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με την ηλικία και ανάλογα με το φύλο, η δε τυποποίηση διευκολύνει τις συγκρίσεις των ποσοστών διαχρονικά και μεταξύ των χωρών.

Το ευρωπαϊκό πρότυπο πληθυσμού που χρησιμοποιούνταν για την τυποποίηση των ακαθάριστων ποσοστών χρονολογείται από το 1976 και, ως εκ τούτου, ήταν αναγκαίο να προσαρμοστεί στις αλλαγές της ηλικιακής διάρθρωσης του πληθυσμού της ΕΕ που σημειώθηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του ’70. Ένα αναθεωρημένο ευρωπαϊκό πρότυπο πληθυσμού (ESP) εγκρίθηκε από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Περιλαμβάνει όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ-27, εκτός από την Κροατία, καθώς και το Ηνωμένο Βασίλειο και τις χώρες της ΕΖΕΣ. Η βάση για τον υπολογισμό ήταν οι δημογραφικές προβολές που έγιναν το 2010 για την περίοδο 2011-2030· χρησιμοποιείται από το καλοκαίρι του 2013.

Οι πίνακες που περιέχονται στο παρόν άρθρο περιέχουν τις ακόλουθες ενδείξεις:

Τιμή με πλάγια	προβλεπόμενη, προσωρινή ή κατ’ εκτίμηση τιμή στοιχείων που, ως εκ τούτου, είναι πιθανόν να αλλάξει·
:	μη διαθέσιμη, εμπιστευτική ή μη αξιόπιστη τιμή.

Πλαίσιο

Οι στατιστικές για τις αιτίες θανάτου, που είναι μεταξύ των παλαιότερων διαθέσιμων ιατρικών στατιστικών, παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις διαχρονικές εξελίξεις και τις διαφορές στις αιτίες θανάτου μεταξύ των χωρών. Οι εν λόγω στατιστικές διαδραματίζουν βασικό ρόλο στο γενικό σύστημα πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση της υγείας στην ΕΕ. Μπορούν να χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των προληπτικών και των ιατρικών-θεραπευτικών μέτρων ή των επενδύσεων στην έρευνα, που θα μπορούσαν να αυξήσουν το προσδόκιμο ζωής του πληθυσμού.

Δεδομένου ότι, γενικά, δεν υπάρχουν πλήρεις ευρωπαϊκές στατιστικές νοσηρότητας, τα στοιχεία σχετικά με τις αιτίες θανάτου χρησιμοποιούνται συχνά ως εργαλείο για την αξιολόγηση των συστημάτων υγείας στην ΕΕ, και μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιούνται για τη χάραξη τεκμηριωμένων πολιτικών για την υγεία.

Η ΕΕ προάγει μια σφαιρική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των σοβαρών και χρόνιων νόσων, αναλαμβάνοντας ολοκληρωμένη δράση για τους παράγοντες κινδύνου σε όλους τους τομείς, σε συνδυασμό με την καταβολή προσπαθειών για την ενίσχυση των συστημάτων υγείας, με σκοπό τη βελτίωση της πρόληψης και του ελέγχου, μέσω:

της εξασφάλισης όσο το δυνατόν περισσότερο αξιόπιστων και συγκρίσιμων εθνικών στατιστικών, ώστε να μπορούν να χρησιμεύουν ως οδηγός για την αποτελεσματικότητα των εφαρμοζόμενων πολιτικών·
της υποστήριξης εκστρατειών ενημέρωσης του κοινού και πρόληψης νόσων, ενεργά στοχοθετημένων σε ομάδες και άτομα υψηλού κινδύνου·
της συστηματικής ενσωμάτωσης πολιτικών και δράσεων με σκοπό τη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία·
της εξασφάλισης συμπράξεων σε σχέση με συγκεκριμένες νόσους, π.χ. τον καρκίνο.