Statistics Explained

Archive:Statystyki dotyczące kształcenia i szkolenia na szczeblu regionalnym

This Statistics Explained article is outdated and has been archived - for recent articles on regions and cities see here.

Dane pobrano z bazy w marca i kwietnia 2016 r. Najnowsze dane: Więcej informacji z Eurostatu, główne tablice i baza danych. Planowana aktualizacja artykułu: listopad 2016 r.

Mapy można przeglądać w sposób interaktywny, korzystając z Atlasu statystycznego Eurostatu (zob. podręcznik użytkownika) (w jęz. angielskim).

Mapa 1: Uczestnictwo czterolatków we wczesnej edukacji i kształceniu podstawowym (poziomy ISCED 0–1), w podziale na regiony NUTS 2, 2014 r. (1)
(% wszystkich czterolatków)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_enra14)
Mapa 2: Odsetek uczniów kształcących się na poziomie średnim II stopnia (poziom ISCED 3), którzy brali udział w programach kształcenia o profilu zawodowym, w podziale na regiony NUTS 2, 2014 r. (1)
(% wszystkich uczniów na poziomie ISCED 3)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_enra13)
Mapa 3: Odsetek osób młodych w wieku 18–24 lat, które były osobami wcześnie kończącymi naukę, w podziale na regiony NUTS 2, 2015 r. (1)
(%)
Źródło: Eurostat (edat_lfse_16)
Wykres 1: Zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn wśród odsetka osób młodych w wieku 18–24 lat, które były osobami wcześnie kończącymi naukę, wybrane regiony NUTS 2 w UE, 2015 r. (1)
(różnica w punktach procentowych, odsetek mężczyzn – odsetek kobiet)
Źródło: Eurostat (edat_lfse_16)
Mapa 4: Udział osób młodych w wieku 18–24 lat, które nie kształcą się, nie pracują ani nie szkolą się (młodzież NEET), w podziale na regiony NUTS 2, 2015 r. (1)
(%)
Źródło: Eurostat (edat_lfse_22)
Wykres 2: Zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn wśród odsetka osób młodych w wieku 18–24 lat, które nie kształcą się, nie pracują ani nie szkolą się (młodzież NEET), wybrane regiony NUTS 2 w UE, 2015 r. (1)
(różnica w punktach procentowych, odsetek mężczyzn – odsetek kobiet)
Źródło: Eurostat (edat_lfse_22)
Mapa 5: Udział osób w wieku od 30 do 34 lat z wykształceniem wyższym (poziomy ISCED 5–8), w podziale na regiony NUTS 2, 2015 r. (1)
(%)
Źródło: Eurostat (edat_lfse_12)
Wykres 3: Zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn wśród odsetka osób w wieku 30–34 lat z wykształceniem wyższym (poziomy ISCED 5–8), wybrane regiony NUTS 2 w UE, 2015 r. (1)
(różnica w punktach procentowych, odsetek mężczyzn – odsetek kobiet)
Źródło: Eurostat (edat_lfse_12)

Niniejszy artykuł jest częścią zbioru artykułów prezentujących dane statystyczne na podstawie regionalnego rocznika statystycznego Eurostatu. Kształcenie, szkolenie zawodowe i – bardziej ogólnie – uczenie się przez całe życie odgrywają zasadniczą rolę w strategiach gospodarczych i społecznych Unii Europejskiej (UE).

Eurostat zestawia i publikuje statystyki z zakresu kształcenia i szkolenia dotyczące państw członkowskich UE i ich regionów. Dodatkowo dostępne są również informacje na temat państw EFTA i krajów kandydujących. W niniejszym artykule przedstawiono dane dotyczące wskaźnika uczestnictwa czterolatków i uczniów objętych programami szkolenia zawodowego, odsetka osób wcześnie kończących naukę, odsetka młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się (młodzieży NEET) i odsetka osób w wieku 30–34 lat z wykształceniem wyższym. Prezentowane statystyki zasadniczo dotyczą regionów NUTS 2, choć w przypadku Niemiec i Zjednoczonego Królestwa dostępne dane dotyczą wyłącznie regionów NUTS 1, a w przypadku Chorwacji dostępne są wyłącznie dane krajowe.

Główne ustalenia statystyczne

Z danych liczbowych dotyczących UE-28 wynika, że w 2014 r. w całym systemie edukacji, od edukacji przedszkolnej po studia podyplomowe (poziomy ISCED 2–8), uczestniczyło około 107 mln dzieci, uczniów i studentów.

Uczestnictwo czterolatków w edukacji

Wczesna edukacja i kształcenie podstawowe odgrywają zasadniczą rolę w wyrównywaniu różnic i podnoszeniu poziomu kompetencji podstawowych. Decydenci twierdzą, że należy zachęcać do tego, by więcej małych dzieci uczestniczyło w edukacji przedszkolnej, a nie korzystało z nieformalnej, nieprofesjonalnej opieki. W ramach strategicznych w dziedzinie kształcenia i szkolenia do 2020 r. (ET 2020) wyznaczono główny cel, zgodnie z którym co najmniej 95 % dzieci w wieku od czwartego roku życia do momentu rozpoczęcia obowiązkowej nauki w szkole podstawowej powinno być objętych wczesną edukacją. Należy zaznaczyć, że wiek uprawniający do rozpoczęcia nauki w systemach edukacji państw członkowskich UE jest bardzo różny: w Luksemburgu i Irlandii Północnej (Zjednoczone Królestwo) obowiązek szkolny zaczyna się w wieku czterech lat, natomiast w innych regionach / państwach członkowskich UE rozpoczyna się między piątym a siódmym rokiem życia. Korzystanie z edukacji przedszkolnej jest zazwyczaj dobrowolne w większości państw członkowskich.

W 2014 r. nieco ponad pięć milionów dzieci w wieku czterech lat było objętych pewną formą wczesnej edukacji lub kształcenia podstawowego (poziomy ISCED 0–1); zaledwie bardzo niewielka część tych dzieci (52 tys.) była objęta kształceniem podstawowym.

Definicja wczesnej edukacji i kształcenia podstawowego

Wczesna edukacja (poziom ISCED 0) jest zazwyczaj prowadzona zgodnie z podejściem holistycznym wspierającym wczesny rozwój umiejętności poznawczych, fizycznych, społecznych i emocjonalnych dziecka, w ramach którego małe dzieci wprowadza się do systemu zorganizowanego kształcenia poza środowiskiem rodzinnym. Istnieją dwie kategorie programów na poziomie ISCED 0: programy rozwoju w ramach wczesnej edukacji i programy edukacji przedszkolnej. Te pierwsze programy zawierają treści edukacyjne opracowane z myślą o młodszych dzieciach (w wieku 0–2 lat), natomiast te drugie są adresowane do dzieci w wieku od trzech lat do wieku rozpoczęcia kształcenia podstawowego. Warunki nauki w przypadku obu kategorii są stymulujące wizualnie i bogate językowo i przewiduje się co najmniej dwie godziny nauczania dziennie; innymi słowy, żłobki, świetlice zapewniające opiekę dzienną czy przedszkola są wyłączone, chyba że realizują one konkretny komponent edukacyjny.

Programy kształcenia podstawowego (poziom ISCED 1) zazwyczaj opracowuje się w taki sposób, aby zapewnić uczniom możliwość nabycia podstawowych umiejętności w zakresie czytania, pisania i liczenia (umiejętność czytania i pisania i umiejętność rozumowania matematycznego) oraz aby stworzyć solidne podstawy umożliwiające uczniom dalsze uczenie się i zrozumienie kluczowych obszarów wiedzy, wspierając jednocześnie ich rozwój osobisty i społeczny. Na tym poziomie kształcenia wiek jest zazwyczaj jedynym warunkiem wstępnym.

Odnotowano, że w zdecydowanej większości regionów we Francji i w Zjednoczonym Królestwie praktycznie wszystkie czterolatki były objęte wczesną edukacją lub kształceniem podstawowym

Najciemniejszym odcieniem koloru pomarańczowego na mapie 1 oznaczono te regiony NUTS 2, w których odnotowano szczególnie wysoki odsetek czterolatków; należy podkreślić, że dane dotyczące Niemiec i Zjednoczonego Królestwa odnoszą się do regionów NUTS 1, a w przypadku Chorwacji dostępne są wyłącznie dane krajowe. Uczestnictwo czterolatków kształtowało się na poziomie co najmniej 98 % w 63 spośród 224 przedstawionych regionów UE (brak danych na temat Majotty, Francja). Najwyższe odsetki odnotowano na obszarze Francji i Zjednoczonego Królestwa; wysoki odsetek uczestnictwa zaobserwowano również w szeregu regionów w południowych Włoszech, w części Niemiec, Hiszpanii i Belgii (głównie we Flandrii), a także w kilku regionach części kontynentalnej Danii, w Irlandii (Region Border, Midland i West), północnej części Włoch (prowincja Trydent i prowincja Bolzano/Bozen), Austrii (Burgenland) i Portugalii (Alentejo); w dwóch najbardziej wysuniętych na północ regionach Norwegii (Trøndelag i Nord-Norge) również odnotowano poziom uczestnictwa wynoszący co najmniej 98 %.

Najniższy wskaźnik uczestnictwa czterolatków we wczesnej edukacji i kształceniu podstawowym odnotowano w Atenach

Z kolei mapa 1 przedstawia bardzo wyraźny podział przebiegający wzdłuż linii wschód–zachód, ponieważ poziomy uczestnictwa były zasadniczo zdecydowanie niższe w większości wschodnich regionów UE, a także w bałtyckich państwach członkowskich (z których każde było traktowane jako pojedynczy region na tym poziomie analizy). Regiony charakteryzujące się najniższym poziomem uczestnictwa (poniżej 70 %, zaznaczone najjaśniejszym odcieniem koloru pomarańczowego na mapie 1) znajdowały się na terytorium Chorwacji (dane krajowe) i na większości terytorium Polski i Grecji; takie regiony występowały również we wschodniej części Słowacji (Słowacja Wschodnia) i w północnej części Finlandii (Finlandia Północna i Wschodnia); analogiczną sytuację można było zaobserwować we wszystkich regionach Turcji (dane z 2013 r.), we wszystkich regionach Szwajcarii z wyjątkiem Ticino, a także w Liechtensteinie i byłej jugosłowiańskiej republice Macedonii (które na tym poziomie analizy są traktowane jako pojedyncze regiony).

Analizując bardziej szczegółowo poszczególne regiony, w regionie stołecznym Grecji (Attyka) odnotowano zdecydowanie najniższy poziom uczestnictwa czterolatków we wczesnej edukacji i kształceniu podstawowym, który w 2014 r. wynosił 28,3 %. Wartość ta była zdecydowanie niższa niż w jakimkolwiek innym regionie, ponieważ we wszystkich pozostałych regionach w UE większość czterolatków była objęta wczesną edukacją i kształceniem podstawowym. Drugi wśród najniższych poziomów uczestnictwa również odnotowano w Grecji, w północno-wschodniej części regionu Macedonia Wschodnia i Tracja (50,9 %); region ten był jednym z sześciu greckich regionów, w których wskaźnik uczestnictwa czterolatków mieścił się w przedziale 50–60 %.

Uczniowie szkół średnich II stopnia o profilu zawodowym

Oszacowano, że w 2014 r. 10,6 mln (czyli 48,0 %) uczniów szkół średnich II stopnia (poziom ISCED 3) z całej UE było objętych programami kształcenia o profilu zawodowym – pozostali uczniowie realizowali programy kształcenia o profilu ogólnym. Kształcenie i szkolenie zawodowe (VET) jest uznawane za klucz do obniżenia stopy bezrobocia młodzieży i ułatwienia osobom młodym przejścia od edukacji do zatrudnienia. Decydenci z całej UE poszukują sposobów zwiększania atrakcyjności programów kształcenia o profilu zawodowym i przygotowania zawodowego, ponieważ takie programy mogą stanowić alternatywę wobec kwalifikacji nabywanych w ramach kształcenia średniego II stopnia i kształcenia na poziomie wyższym i mogą umożliwić lepsze dopasowanie nabywanych umiejętności do kompetencji poszukiwanych przez pracodawców.

Mapa 2 pokazuje, że odsetek uczniów objętych programami kształcenia o profilu zawodowym różnił się istotnie w poszczególnych państwach członkowskich UE – szczególnie wysoki poziom specjalizacji w obszarze kształcenia zawodowego odnotowano w grupie regionów zlokalizowanych na terytorium Republiki Czeskiej, Słowacji, Austrii, Słowenii, Chorwacji, północnej części Włoch oraz Szwajcarii; wysokie wartości tego wskaźnika odnotowano również w Finlandii, Niderlandach i w północnych regionach Belgii. Część tych różnic można przypisać odmiennemu postrzeganiu problematyki kształcenia i szkolenia zawodowego w poszczególnych państwach: na przykład w państwach takich jak Republika Czeska i Austria kształcenie i szkolenie zawodowe jest na ogół uważane za atrakcyjny wybór, który umożliwia znalezienie zatrudnienia, natomiast w niektórych innych państwach członkowskich UE odgrywa ono często mniejszą rolę, częściowo z powodu mniej pozytywnego sposobu postrzegania przez społeczeństwo.

Ponad trzy czwarte uczniów szkół średnich II stopnia w trzech czeskich regionach i jednym regionie austriackim uczestniczyło w kształceniu zawodowym

Po przeprowadzeniu bardziej szczegółowej analizy regionów NUTS 2 zidentyfikowano 40 regionów w UE, w których odsetek uczniów szkół średnich II stopnia, którzy byli objęci programami kształcenia o profilu zawodowym w 2014 r., wynosił co najmniej 65 % (regiony te oznaczono najciemniejszym odcieniem koloru pomarańczowego na mapie 2). W trzech regionach ponad trzy czwarte wszystkich uczniów szkół średnich II stopnia było objętych programami kształcenia o profilu zawodowym: dwa z nich znajdowały się w Republice Czeskiej (region północno-zachodni i region południowo-zachodni), a trzeci znajdował się w Austrii (Górna Austria).

Z kolei najniższe wskaźniki kształcenia zawodowego wśród uczniów szkół średnich II stopnia odnotowano w obydwu irlandzkich regionach NUTS 2 oraz w Szkocji (dane dostępne jedynie na poziomie regionów NUTS 1 w Zjednoczonym Królestwie), gdzie mniej niż 1 na 10 uczniów objętych było programem nauczania o profilu zawodowym. W trzech regionach odsetek uczniów objętych programem nauczania o profilu zawodowym mieścił się w przedziale 10–20 %: były to regiony wyspiarskie Malta i Cypr (każde z tych państw stanowi pojedynczy region na tym poziomie szczegółowości) oraz region stołeczny Węgier (Środkowe Węgry). Odsetek uczniów szkół średnich II stopnia objętych programami kształcenia o profilu zawodowym był niższy niż 35 % (co zaznaczono najjaśniejszym odcieniem koloru pomarańczowego na mapie 2) w 9 spośród 13 regionów w Grecji, w sześciu pozostałych regionach na Węgrzech (co jaskrawo kontrastuje z regionami otaczającymi Węgry), w sześciu regionach w południowej części Hiszpanii, a także w Brandenburgii (region NUTS 1 otaczający niemiecki stołeczny region Berlin), francuskim stołecznym regionie Île-de-France, Irlandii Północnej i Walii (które są regionami NUTS 1 w Zjednoczonym Królestwie) oraz w Estonii i na Litwie (z których każde stanowi pojedynczy region na tym poziomie analizy).

Strategia „Europa 2020”: osoby wcześnie kończące naukę

Osoby młode w wieku 15–17 lat stają często przed wyborem między dalszą nauką lub szkoleniem a poszukiwaniem pracy. Kształcenie obowiązkowe w pełnym wymiarze czasu trwa średnio 9 lub 10 lat w większości państw członkowskich UE i na ogół kończy się wraz z ukończeniem szkoły średniej I stopnia (poziom ISCED 2).

Głównym celem jest zmniejszenie odsetka osób wcześnie kończących naukę do poziomu poniżej 10 % do 2020 r.

Kształcenie jest jednym z pięciu głównych filarów strategii „Europa 2020”. Dwa z celów wykorzystywanych do monitorowania postępów UE w budowaniu „inteligentnej, zrównoważonej gospodarki sprzyjającej włączeniu społecznemu” dotyczą kształcenia. Zgodnie z wspomnianymi celami wyznaczonymi dla całej UE:

  • odsetek osób wcześnie kończących naukę w systemach kształcenia i szkolenia powinien do 2020 r. obniżyć się do poziomu poniżej 10 %; oraz
  • co najmniej 40 % osób w wieku 30–34 lat powinno do 2020 r. mieć wykształcenie wyższe lub równoważne.

Należy zauważyć, że mimo iż oba te cele określono w odniesieniu do całej UE, nie mają one zastosowania na szczeblu krajowym ani regionalnym. W rzeczywistości każde kryterium w ramach strategii „Europa 2020” przełożono na cele krajowe (a czasami regionalne), które odzwierciedlają różne sytuacje i okoliczności istniejące w każdym państwie członkowskim UE.

Wskaźnik dotyczący osób wcześnie kończących naukę odnosi się do odsetka osób w wieku 18–24 lat, których wykształcenie nie wykracza poza wykształcenie średnie I stopnia i które nie uczestniczyły w dalszym kształceniu ani szkoleniu (w okresie czterech tygodni przed badaniem, na podstawie którego zestawiono dane).

Odsetek osób młodych wcześnie kończących naukę wynosił 11,0 %

W 2015 r. 11,0 % osób w wieku 18–24 lat w UE-28 wcześnie zakończyło naukę i szkolenie – odsetek ten obniżył się o 0,1 punktu procentowego w porównaniu z 2014 r. Odsetek osób w wieku 18–24 lat, które wcześnie zakończyły naukę, stale maleje od co najmniej dziesięciu lat. Jeżeli ta tendencja się utrzyma, główny cel strategii „Europa 2020” zakładający zmniejszenie odsetka takich osób poniżej 10 % wydaje się osiągalny.

Utrzymują się jednak znaczące różnice w tym zakresie zarówno między państwami członkowskimi UE, jak i w obrębie tych państw. Odzwierciedlają to częściowo cele krajowe uzgodnione w ramach strategii „Europa 2020”, które wahają się od najniższego poziomu zaledwie 4 % w Chorwacji do najwyższego poziomu 16 % we Włoszech; dla Zjednoczonego Królestwa nie wyznaczono celu krajowego.

Najwyższy odsetek osób wcześnie kończących naukę często odnotowuje się w Europie Południowej, w szczególności w regionach wyspiarskich

W 2015 r. odsetek osób młodych, które wcześnie zakończyły naukę, był niższy od wyznaczonego w strategii „Europa 2020” docelowego poziomu 10 % w 130 spośród 266 regionów, dla których dostępne były dane. Mapa 3 pokazuje znaczące różnice między regionami NUTS 2 pod względem odsetka osób wcześnie kończących naukę – najniższe wartości odnotowano w strefie rozciągającej się od Polski przez Republikę Czeską i Słowację po południowo-wschodnią Austrię, Słowenię i Chorwację. Z kolei najwyższy odsetek osób wcześnie kończących naukę zaobserwowano w południowej części Hiszpanii i na Balearach, w trzech regionach w Rumunii, w Regionie Autonomicznym Azorów i w Regionie Autonomicznym Madery w Portugalii oraz na włoskich wyspach Sardynii i Sycylii; bardzo wysoki odsetek osób wcześnie kończących naukę odnotowano również w całej Turcji. Wiele regionów UE, w których odnotowano najwyższy odsetek osób wcześnie kończących naukę, było regionami peryferyjnymi / stosunkowo słabo zaludnionymi, a zatem może to wynikać z faktu, że uczniowie zamieszkujący te regiony muszą opuścić swoje miejsce zamieszkania, jeśli chcą się kształcić w określonej specjalizacji, a ci, którzy tam pozostają, nie mają zbyt wielu możliwości kształcenia się na wyższym poziomie czy podejmowania dalszego kształcenia.

W regionach położonych na wschodzie odnotowano niektóre spośród najniższych odsetków osób wcześnie kończących naukę

W 2015 r. najniższy odsetek osób młodych wcześnie kończących naukę zaobserwowano w chorwackim regionie Chorwacji adriatyckiej (0,9 %). Odsetek osób wcześnie kończących naukę nie przekraczał 5 % również w 14 innych regionach (oznaczonych najjaśniejszym odcieniem koloru pomarańczowego na mapie 3) – regiony te były położone głównie w Europie Wschodniej: pięć w Polsce, trzy w Republice Czeskiej, dwa w Chorwacji, dwa na Słowacji oraz po jednym regionie w Belgii, Słowenii i Szwecji.

SPOJRZENIE NA REGIONY

Chorwacja adriatycka, Chorwacja

Old town of Rovinj Croatia 2005-09-15.jpg

W 2015 r. odsetek osób młodych (w wieku 18–24 lat), które wcześnie zakończyły naukę, wynosił 11,0 % w UE-28. W Chorwacji odnotowano znacznie mniejszy odsetek osób młodych wcześnie kończących naukę – dotyczyło to w szczególności obszarów położonych wzdłuż wybrzeża Morza Adriatyckiego oraz chorwackich wysp, ponieważ odsetek osób wcześnie kończących naukę w regionie Chorwacji adriatyckiej wyniósł 0,9 %.

©: Nicolas Brignol

Regiony stołeczne w Republice Czeskiej, Chorwacji, Polsce, Słowenii i Słowacji znajdowały się na liście 15 regionów, w których odnotowano najniższy odsetek osób wcześnie kończących naukę. Stosunkowo niewielki odsetek osób wcześnie kończących naukę odnotowano również w szeregu innych regionów będących głównie regionami miejskimi, na przykład w stołecznych regionach Lizbona (10,7 %) i Londyn wewnętrzny – część wschodnia (5,5 %) odnotowano najniższy odsetek osób wcześnie kończących naukę w Portugalii i Zjednoczonym Królestwie, co być może nie jest zaskakujące, zważywszy, że instytucje szkolnictwa wyższego i instytucje szkoleniowe częściej znajdują się w miastach stołecznych i innych stosunkowo dużych miastach. Z kolei odsetek osób młodych, które wcześnie zakończyły naukę, był stosunkowo wysoki (w porównaniu ze średnimi krajowymi) w regionach stołecznych Belgii, Niemiec i Austrii (region (stołeczny) Brukseli, Berlin i Wiedeń).

Młodzi mężczyźni średnio częściej podejmowali decyzję o wczesnym zakończeniu nauki niż młode kobiety

Informacje dotyczące odsetka osób wcześnie kończących naukę można analizować pod kątem płci (zob. wykres 1, aby zapoznać się z wynikami przeprowadzonej na szczeblu regionalnym analizy zróżnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn pod względem tego wskaźnika). W 2015 r. odsetek osób wcześnie kończących naukę wśród młodych mężczyzn w wieku 18–24 lat wynosił 12,4 % i był o około 2,9 punktu procentowego wyższy od analogicznego odsetka wśród młodych kobiet (9,5 %). Należy jednak podkreślić, że odsetek kobiet wcześnie kończących naukę w UE-28 utrzymywał się na niemal niezmienionym poziomie w latach 2014–2015 (spadł o 0,1 punktu procentowego), podczas gdy analogiczny wskaźnik dla mężczyzn obniżał się w szybszym tempie (o 0,4 punktu procentowego). Dzięki temu udało się nieco zniwelować zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn – kontynuując tendencję, którą można obserwować od wybuchu globalnego kryzysu finansowego i gospodarczego w 2008 r. – podczas gdy odsetek osób wcześnie kończących naukę wśród młodych mężczyzn w UE-28 był o 4,0 punktu procentowego wyższy niż wśród młodych kobiet.

Stosunkowo wysoki odsetek młodych mężczyzn wcześnie kończących naukę często odnotowywano w regionach rolniczych/wiejskich ...

W 164 spośród 212 regionów, dla których stosowne dane były dostępne w 2015 r., odsetek osób wcześnie kończących naukę był niższy w przypadku młodych kobiet niż w przypadku młodych mężczyzn. W ośmiu regionach, z których wszystkie znajdowały się w Europie Południowej, odnotowano dwucyfrową wartość wskaźnika zróżnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn; w każdym z tych regionów odsetek młodych mężczyzn wcześnie kończących naukę był wyższy niż analogiczny odsetek młodych kobiet. Największe zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn odnotowano w hiszpańskim regionie La Rioja, gdzie niemal jedna trzecia (32,4 %) młodych mężczyzn wcześnie zakończyła naukę, w porównaniu z 10,8 % młodych kobiet. Spośród ośmiu regionów, w których odnotowano dwucyfrową wartość wskaźnika zróżnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn, cztery inne również były położone w Hiszpanii, mianowicie Wspólnota Walencji, Estremadura, Galicja i Baleary. Wśród pozostałych regionów znalazły się dwa regiony włoskie (Sardynia i Abruzja) oraz grecki region wyspiarski Notio Aigaio (Wyspy Egejskie Południowe).

... z kolei stosunkowo wysoki odsetek młodych kobiet wcześnie kończących naukę często odnotowywano na obszarach metropolitalnych lub w regionach charakteryzujących się dobrze rozwiniętym przemysłem ciężkim

W 43 regionach, w których odsetek osób wcześnie kończących naukę był niższy dla młodych mężczyzn niż dla młodych kobiet, odnotowano zasadniczo stosunkowo niewielkie zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn (niejednokrotnie poniżej 2,0 punktu procentowego). Największą różnicę zaobserwowano jednak w niderlandzkim regionie Zelandia, gdzie odsetek młodych kobiet wcześnie kończących naukę wynosił 18,4 % i był o około 6,3 punktu procentowego wyższy niż odsetek młodych mężczyzn wcześnie kończących naukę (12,1 %). Spośród 10 regionów, w których odnotowano największe zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn i niższą wartość odsetka osób wcześnie kończących naukę wśród mężczyzn, trzy znajdowały się w Zjednoczonym Królestwie (Merseyside; Londyn wewnętrzny – część wschodnia; Berkshire, Buckinghamshire and Oxfordshire), dwa w Republice Czeskiej (Czechy Środkowe i Śląsk Morawski) i po jednym w każdym z następujących państw: Bułgarii (region północno-centralny), Hiszpanii (autonomiczne miasto Melilla), Niemczech (Koblencja) i Rumunii (region południowo-zachodni Oltenia).

Młodzież niekształcąca się, niepracująca ani nieszkoląca się (młodzież NEET)

W 2015 r. w UE-28 odnotowano 6,2 mln osób w wieku 18–24 lat, które nie kształciły się, nie pracowały ani nie szkoliły się (młodzież NEET); odsetek młodzieży NEET w populacji osób w tym samym wieku wynosił 15,8 %. Jednym z kluczowych czynników wyjaśniających różnice w odsetku młodzieży NEET jest niski poziom wykształcenia; dlatego też w regionach charakteryzujących się stosunkowo wysokim odsetkiem osób wcześnie kończących naukę można się spodziewać stosunkowo wysokiego odsetka młodzieży NEET.

Porównanie stopy bezrobocia młodzieży z odsetkiem młodzieży NEET

Bezrobocie młodzieży (aby uzyskać dodatkowe informacje na ten temat, zob. artykuł poświęcony regionalnym statystykom dotyczącym rynku pracy) i odsetek osób niekształcących się, niepracujących ani nieszkolących się (młodzież NEET) to wzajemnie uzupełniające się pojęcia. Stopa bezrobocia to wskaźnik wykorzystywany do pomiaru odsetka osób pozostających bez pracy (które jednak aktywnie poszukują zatrudnienia i są gotowe podjąć pracę); w mianowniku tego wskaźnika znajduje się ludność aktywna zawodowo – osoby zatrudnione albo bezrobotne.

Natomiast definicja młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się (młodzież NEET) nie obejmuje osób kształcących się, pracujących lub szkolących się, ale może obejmować część osób biernych zawodowo; w mianowniku tego wskaźnika znajduje się cała kohorta osób w wieku 18–24 lat.

Odsetek młodzieży NEET w UE-28 utrzymywał się na wysokim poziomie 16,9 % w 2003 r., a następnie zmniejszył się w kolejnych latach do 14,0 % w 2008 r. (tuż przed wybuchem globalnego kryzysu finansowego i gospodarczego). W późniejszym okresie odnotowano cztery kolejne wzrosty tego wskaźnika, którego wartość wyniosła 17,2 % w 2012 r., przed ponownym spadkiem do 15,8 % w 2015 r. W ostatnim dziesięcioleciu na odsetek młodzieży NEET w UE-28 wpływ wywierały głównie zmiany poziomu bezrobocia młodzieży, ponieważ odsetek osób biernych zawodowo w wieku 18–24 lat utrzymywał się na stosunkowo stabilnym poziomie (nieznacznie poniżej 8 %).

Z analizy przeprowadzonej w państwach członkowskich UE wynika, że najwyższy odsetek osób młodych, które w 2015 r. nie kształciły się, nie pracowały ani nie szkoliły się, odnotowano we Włoszech (27,9 %), przy czym odsetek młodzieży NEET utrzymywał się w przedziale 20–25 % w Hiszpanii, na Cyprze, w Rumunii, Bułgarii, Grecji i Chorwacji. Z kolei najniższy odsetek młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się odnotowano w Niderlandach, gdzie wyniósł on 6,2 %; odsetek ten utrzymywał się poniżej 10 % również w Luksemburgu, Danii, Niemczech, Szwecji, Austrii i Republice Czeskiej.

W czterech regionach w UE odsetek młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się przekroczył 40 %.

Wyniki bardziej szczegółowej analizy według regionów NUTS 2 potwierdziły, że w 2015 r. najwyższy odsetek młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się odnotowano w bułgarskim regionie północno-zachodnim, gdzie odsetek młodzieży NEET utrzymywał się na poziomie 45,7 %. Wartość tego odsetka przekraczała 40 % również w czterech innych regionach: we francuskim departamencie zamorskim Gujana Francuska, w greckim regionie Grecja Środkowa oraz w dwóch regionach w południowej części Włoch: Kalabrii i Sycylii.

Pięć regionów, w których odnotowano najwyższy odsetek młodzieży NEET, było zasadniczo reprezentatywnych dla bardziej ogólnych tendencji obserwowanych w UE, ponieważ niektóre z najwyższych odsetków młodzieży NEET odnotowano w południowych Włoszech, Grecji kontynentalnej, częściach Bułgarii i Rumunii i we francuskich terytoriach zależnych (oznaczonych najciemniejszym odcieniem koloru pomarańczowego na mapie 4). Spośród 30 regionów NUTS 2, w których odsetek młodzieży NEET przekraczał 25 %, zaledwie pięć regionów znajdowało się poza wspomnianymi powyżej obszarami: trzy były zlokalizowane w Hiszpanii (Andaluzja i autonomiczne miasta Ceuta i Melilla), natomiast pozostałymi dwoma regionami były Region Autonomiczny Azorów (Portugalia) i Tees Valley and Durham (Zjednoczone Królestwo).

Najniższy odsetek młodzieży NEET w UE odnotowano w regionie Szwabia w południowo-wschodniej Bawarii (4,3 %), przy czym jedynymi innymi regionami, w których odsetek ten utrzymywał się poniżej 5 %, były region Górna Bawaria (inny region bawarski) i region Overijssel (Niderlandy). Spośród 271 regionów NUTS 2, dla których w 2015 r. dostępne były stosowne dane, w 61 regionach odsetek młodzieży NEET był niższy niż 10 % (regiony te oznaczono najjaśniejszym odcieniem koloru pomarańczowego na mapie 4). Większość tych regionów znajdowała się w Niderlandach, Luksemburgu (który na tym poziomie analizy traktuje się jako pojedynczy region), Niemczech, Austrii, Republice Czeskiej, Danii i Szwecji, choć odnotowano również dwa dodatkowe regiony, w których odsetek młodzieży NEET utrzymywał się poniżej 10 %, mianowicie Środkowy Kraj Zadunajski (Węgry) i Londyn wewnętrzny – część zachodnia (Zjednoczone Królestwo).

Zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn w kontekście odsetka młodzieży NEET wśród osób w wieku 18–24 lat było stosunkowo niewielkie: w 2015 r. odsetek młodych mężczyzn, którzy nie kształcili się, nie pracowali ani nie szkolili się, wynosił 15,4 %, natomiast wartość tego wskaźnika w przypadku młodych kobiet była o 0,9 punktu procentowego wyższa. Dziesięć lat wcześniej zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn było znacznie większe – w 2005 r. wartość tego odsetka w przypadku młodych kobiet była o 3,3 punktu procentowego wyższa niż w przypadku młodych mężczyzn.

Na wykresie 2 przedstawiono 10 regionów, w których odnotowano największe zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn przy wyższym odsetku młodzieży NEET wśród młodych mężczyzn lub wśród młodych kobiet. Z przeprowadzonej w 2015 r. analizy obejmującej 238 regionów NUTS 2 wynika, że w 146 regionach odsetek młodzieży NEET wśród młodych mężczyzn był niższy niż wśród młodych kobiet, natomiast w 90 regionach zaobserwowano odwrotną sytuację; w dwóch regionach – Turyngia (Niemcy) i Londyn wewnętrzny – część zachodnia (Zjednoczone Królestwo) – nie odnotowano żadnej różnicy między płciami. Największe zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn zaobserwowano w greckim regionie Wyspy Egejskie Północne, gdzie odsetek młodzieży NEET wśród młodych mężczyzn (21,5 %) był o 18,4 punktu procentowego niższy niż analogiczny odsetek wśród młodych kobiet. Z kolei największe zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn na korzyść kobiet również odnotowano w greckim regionie, ponieważ w Macedonii Zachodniej odsetek młodzieży NEET wśród młodych kobiet wyniósł 16,7 % i był o ok. 13,5 punktu procentowego niższy niż odsetek młodzieży NEET wśród młodych mężczyzn. Tego rodzaju nierównomierna tendencja, jaką zaobserwowano w Grecji, wystąpiła również w regionach w Hiszpanii i Zjednoczonym Królestwie, ponieważ regiony z tych dwóch państw członkowskich UE figurowały w obydwu zestawieniach regionów charakteryzujących się największym zróżnicowaniem sytuacji kobiet i mężczyzn.

Strategia „Europa 2020”: wykształcenie wyższe

Wykształcenie wyższe to poziom wykształcenia oferowany przez uniwersytety, wyższe szkoły zawodowe, politechniki i inne instytucje, które przyznają stopnie naukowe lub dyplomy zawodowe wyższego stopnia. Obecnie państwa członkowskie UE muszą się zmierzyć z czterema głównymi wyzwaniami: poszerzeniem dostępu do szkolnictwa wyższego przez zwiększenie poziomu uczestnictwa (zwłaszcza wśród grup w niekorzystnej sytuacji); ograniczeniem liczby studentów porzucających studia wyższe bez uzyskania dyplomu; skróceniem czasu potrzebnego niektórym osobom do uzyskania wykształcenia wyższego; poprawą jakości szkolnictwa wyższego przez zwiększenie przydatności studiów wyższych na rynku pracy.

Głównym celem jest zapewnienie, aby co najmniej 40 % osób w wieku 30–34 lat posiadało wykształcenie wyższe

Jak już wspomniano, w strategii „Europa 2020” określono kluczowy cel w obszarze szkolnictwa wyższego polegający na zapewnieniu, aby do 2020 r. co najmniej 40 % osób w wieku 30–34 lat zdobyło wykształcenie wyższe lub równoważne.

Odsetek osób posiadających wykształcenie wyższe w UE-28 zwiększał się w szybkim tempie z 23,6 % w 2002 r. (początek szeregu czasowego dla UE-28), co roku wykazując się przyrostem. Do 2015 r. wykształcenie wyższe posiadało ok. 38,7 % populacji w wieku 30–34 lat – wartość ta była o 0,8 punktu procentowego wyższa niż w 2014 r.

Duża część wysoko wykwalifikowanych osób młodych przenosi się do regionów stołecznych

Duże organizacje (prowadzące działalność zarówno w sektorze publicznym, jak i w sektorze prywatnym) często wybierają miasta stołeczne jako lokalizacje dla swoich siedzib głównych z powodów prestiżowych albo celem czerpania korzyści skali, jakie mogą występować w niektórych największych miastach UE. Wspomniane stosunkowo duże zagęszczenie działalności gospodarczej – a co za tym idzie duża liczba ofert pracy – może, przynajmniej częściowo, tłumaczyć znaczną liczbę absolwentów decydujących się na przeprowadzkę do regionów stołecznych.

SPOJRZENIE NA REGIONY

Londyn wewnętrzny – część zachodnia, Zjednoczone Królestwo

Tanaka Business School - Imperial College 24-06-2004.jpeg

Duże zagęszczenie działalności gospodarczej – a co za tym idzie duża liczba ofert pracy – może, przynajmniej częściowo, tłumaczyć znaczną liczbę absolwentów decydujących się na przeprowadzkę do regionów stołecznych. Dotyczy to w szczególności Londynu wewnętrznego – części zachodniej, ponieważ w 2015 r. ponad cztery piąte osób w wieku 30–34 lat zamieszkujących ten region posiadało wykształcenie wyższe (poziomy ISCED 5–8).

©: Kevin Judson

Biorąc pod uwagę fakt, że większość osób w wieku 30–34 lat zdobywa wykształcenie wyższe przed ukończeniem 30. roku życia, wskaźnik ten można wykorzystać do oceny atrakcyjności (lub efektu przyciągania) regionów pod względem możliwości zatrudnienia dla absolwentów. Na mapie 5 przedstawiono odsetek osób posiadających wykształcenie wyższe w poszczególnych regionach NUTS 2 w 2015 r.: najciemniejszym odcieniem koloru pomarańczowego oznaczono te regiony, w których co najmniej połowa osób w wieku 30–34 posiadała wykształcenie wyższe. Zdecydowanie najwyższy odsetek osób w wieku 30–34 lat, które posiadały wykształcenie wyższe, odnotowano w dwóch regionach stołecznych w Zjednoczonym Królestwie: pierwsze miejsce w tym zestawieniu zajął region Londyn wewnętrzny – część zachodnia, gdzie ponad cztery piąte (80,8 %) populacji w wieku 30–34 lat posiadało wykształcenie wyższe. Regiony, które zajęły drugie, trzecie i czwarte miejsce pod tym względem, również znajdowały się w Zjednoczonym Królestwie – były to regiony: Londyn zewnętrzny – część południowa (69,3 %), drugi region stołeczny, tj. Londyn wewnętrzny – część wschodnia, (68,2 %) oraz region North Eastern Scotland (66,1 %); należy przy tym podkreślić, że we wszystkich czterech szkockich regionach przedmiotowy odsetek przekraczał 50 %.

Znaczną część pozostałych regionów w UE, w których odnotowano stosunkowo wysoki odsetek osób posiadających wykształcenie wyższe, stanowiły regiony stołeczne, w tym: region Hovedstaden (Dania), region Southern and Eastern (Irlandia), region Île-de-France (Francja), Holandia Północna (Niderlandy), województwo mazowieckie (Polska), region Helsinki-Uusimaa (Finlandia) i region Sztokholm (Szwecja), a także Cypr, Litwa i Luksemburg (które na tym poziomie analizy traktuje się jako pojedyncze regiony). Inne regiony, w których odnotowano najwyższy odsetek osób w wieku 30–34 lat posiadających wykształcenie wyższe, często były regionami powiązanymi z sektorem badań lub technologii – dotyczyło to np.: prowincji Brabancja Walońska i prowincji Brabancja Flamandzka w Belgii, regionu Kraj Basków w Hiszpanii, regionu Rodan-Alpy we Francji, regionu Utrecht w Niderlandach, regionu Västsverige w Szwecji czy regionu Berkshire, Buckinghamshire and Oxfordshire w Zjednoczonym Królestwie.

Niższy odsetek osób posiadających wykształcenie wyższe może wynikać z faktu przywiązywania większej wagi do kształcenia zawodowego

Odsetek osób posiadających wykształcenie wyższe nie przekraczał 20 % w ośmiu regionach zlokalizowanych w południowej i wschodniej części UE (regiony te oznaczono najjaśniejszym odcieniem koloru pomarańczowego na mapie 5). Regiony te charakteryzowały się tradycyjną zależnością gospodarczą od podstawowych rodzajów działalności – przemysłu ciężkiego (na przykład górnictwa lub hutnictwa żelaza i stali) lub rolnictwa. Cztery spośród tych ośmiu regionów znajdowały się w południowej części Włoch (Apulia, Sardynia, Kampania i Sycylia), trzy we wschodniej części Rumunii (region południowo-wschodni, region południowy Muntenia i region północno-wschodni), a ostatnim regionem był region północno-zachodni w Republice Czeskiej, w którym odnotowano najniższy odsetek osób posiadających wykształcenie wyższe – 15,4 %; ponadto w 11 regionach na poziomie NUTS 2 w Turcji mniej niż jedna piąta osób w wieku 30–34 lat posiadała wykształcenie wyższe.

Poza tymi regionami odsetek osób posiadających wykształcenie wyższe był również stosunkowo niski w wielu regionach w Austrii i Republice Czeskiej. Sytuacja ta wynika po części z faktu, że we wspomnianych państwach członkowskich UE kładzie się szczególny nacisk na kształcenie zawodowe (dodatkowe informacje na ten temat przedstawiono na mapie 2), a także na rozwijanie kwalifikacji zawodowych, a nie akademickich.

Odsetek młodych kobiet w wieku 30–34 lat posiadających wykształcenie wyższe był o 9,4 punktu procentowego wyższy niż analogiczny odsetek w przypadku młodych mężczyzn

W 2015 r. odsetek młodych kobiet w wieku 30–34 lat mieszkających w UE-28 i posiadających wykształcenie wyższe wynosił 43,4 %; wartość ta była istotnie wyższa niż analogiczny odsetek wśród młodych mężczyzn w tym samym wieku, który nieznacznie przekraczał jedną trzecią (34,0 %). W ciągu ostatniego dziesięciolecia odsetek kobiet w wieku 30–34 lat posiadających wykształcenie wyższe rósł w szybszym tempie niż analogiczny odsetek wśród młodych mężczyzn, co przełożyło się na wzrost zróżnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn, jeżeli chodzi o ten wskaźnik.

W 2015 r. w zdecydowanej większości regionów NUTS 2, dla których dostępne były stosowne dane (230 spośród 261), odnotowano większy odsetek kobiet w wieku 30–34 lat posiadających wykształcenie wyższe. W 29 regionach odsetek młodych mężczyzn posiadających wykształcenie wyższe był wyższy niż analogiczny odsetek wśród młodych kobiet, a w dwóch regionach – regionie Münster w Niemczech oraz w austriackim regionie stołecznym Wiedeń – odnotowano taki sam odsetek osób posiadających wykształcenie wyższe wśród obydwu płci.

W regionach, w których zaobserwowano największe zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn, odsetek kobiet posiadających wykształcenie wyższe był większy

Największe zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn, jeżeli chodzi o poziom wykształcenia, odnotowano na Łotwie (którą na tym poziomie analizy traktuje się jako pojedynczy region), gdzie odsetek kobiet posiadających wykształcenie wyższe był o 29,7 punktu procentowego wyższy niż analogiczny odsetek wśród mężczyzn. Ogólniej rzecz biorąc, największe zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn zaobserwowano w bałtyckich państwach członkowskich, Belgii, Danii, Hiszpanii, Włoszech, Szwecji i Zjednoczonym Królestwie – w każdym z wymienionych wieloregionalnych państw członkowskich UE zaobserwowano co najmniej dwa regiony, w których skala zróżnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn przekroczyła 20,0 punktu procentowego na korzyść kobiet. Niektóre z tych regionów były regionami, które można było sklasyfikować jako regiony wiejskie lub regiony słabo zaludnione – zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn w tych regionach wynikało często z niższego odsetka młodych mężczyzn posiadających wykształcenie wyższe w tych regionach, a nie z wyższego poziomu analogicznego odsetka wśród młodych kobiet. Wśród przykładów takich regionów można wymienić Limburgię w Belgii, Sjælland (region Zelandii) w Danii, region Molise we Włoszech, regiony Övre Norrland i Mellersta Norrland w Szwecji i regiony North Yorkshire lub Highlands and Islands w Zjednoczonym Królestwie. Sytuacja ta może być spowodowana licznymi czynnikami, między innymi: większą skłonnością młodych mężczyzn posiadających wykształcenie wyższe do opuszczania obszarów wiejskich w celu podjęcia pracy w innym miejscu lub wyższym odsetkiem mężczyzn podejmujących decyzję o wczesnym zakończeniu nauki (zazwyczaj w celu podjęcia pracy w sektorze rolnictwa).

Spośród 29 regionów, w których odsetek młodych mężczyzn posiadających wykształcenie wyższe był wyższy niż analogiczny odsetek wśród młodych kobiet, 19 znajdowało się w Niemczech. Jednym z tych 19 regionów był region Górny Palatynat położony we wschodniej Bawarii, gdzie zaobserwowano największe zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn z przewagą odsetka mężczyzn. Połowa spośród pozostałych 10 regionów, w których odnotowano większy odsetek młodych mężczyzn z wykształceniem wyższym, znajdowała się w Zjednoczonym Królestwie, dwa regiony znajdowały się w Niderlandach, a po jednym w Hiszpanii, Francji i Rumunii.

Źródła i dostępność danych

Statystyki dotyczące kształcenia dostarczają między innymi danych na temat udziału w systemie kształcenia i szkolenia, mobilności edukacyjnej, pracowników sektora oświaty, środków finansowych przeznaczanych na kształcenie i znajomości języków (obcych). Dziedzina ta obejmuje również informacje dotyczące efektów kształcenia i szkolenia, takich jak liczba absolwentów, poziom wykształcenia czy proces przejścia od nauki do pracy.

Źródła i dostępność danych

Statystyki UNESCO/OECD/Eurostatu (UOE)

Większość europejskich statystyk w dziedzinie edukacji gromadzonych jest w ramach wspólnie zarządzanego działania, w którym uczestniczą UNESCO Institute for Statistics (UNESCO-UIS), Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Eurostat; działanie to często określa się mianem gromadzenia danych UOE. Dane dotyczące regionalnego wskaźnika skolaryzacji oraz nauki języków obcych gromadzone są osobno przez Eurostat.

Gromadzenie danych UOE odbywa się przede wszystkim w oparciu o źródła administracyjne udostępnione przez ministerstwa edukacji lub krajowe urzędy statystyczne na podstawie wspólnie uzgodnionych definicji. Jednostką statystyczną stosowaną w regionalnych statystykach w dziedzinie edukacji jest uczeń/student. Okresami odniesienia są: rok kalendarzowy w przypadku danych dotyczących absolwentów i rok szkolny/akademicki w przypadku wszelkich innych danych niepieniężnych (na przykład opublikowane dane za 2014 r. obejmują rok akademicki 2013/14).

Ponieważ struktura systemów edukacji w poszczególnych państwach jest zróżnicowana, wstępnym warunkiem porównywalności danych są ramy gromadzenia, zestawiania i przedstawiania regionalnych, krajowych i międzynarodowych statystyk i wskaźników w dziedzinie edukacji. Takie ramy zapewnia Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (ISCED).

Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (ISCED)

Ramy ISCED są od czasu do czasu aktualizowane, aby uwzględnić zmiany w systemach edukacji na świecie. Klasyfikacja ISCED 2011 przyjęta na Konferencji Generalnej UNESCO w listopadzie 2011 r. jest podstawą statystyk prezentowanych w tym artykule, choć dane dla lat odniesienia przed 2014 r. zostały zgromadzone przy zastosowaniu poprzedniej wersji ISCED-97.

Do wersji z 2011 r. dodano nowe kategorie z uwagi na rozszerzenie wczesnej edukacji oraz restrukturyzację szkolnictwa wyższego. ISCED zawiera klasyfikację wszystkich programów kształcenia i kwalifikacji według poziomów:

  • wczesna edukacja / poniżej poziomu kształcenia podstawowego (poziom 0);
  • kształcenie podstawowe (poziom 1);
  • kształcenie średnie I stopnia (poziom 2);
  • kształcenie średnie II stopnia (poziom 3);
  • kształcenie policealne (poziom 4);
  • krótki cykl kształcenia na poziomie studiów wyższych (poziom 5);
  • studia licencjackie lub równoważne (poziom 6);
  • studia magisterskie lub równoważne (poziom 7);
  • studia doktoranckie lub równoważne (poziom 8).

Pełen opis tej klasyfikacji jest dostępny na stronie internetowej UNESCO-UIS.

Badanie aktywności ekonomicznej ludności

Dane na temat osób wcześnie kończących naukę, dane na temat młodzieży NEET i dane na temat osób posiadających wykształcenie wyższe przedstawione w tym artykule zaczerpnięto z badania aktywności ekonomicznej ludności w UE (BAEL). BAEL opiera się na badaniu ankietowym osób mieszkających w prywatnych gospodarstwach domowych. Badanie obejmuje całą populację mającą swoje zwyczajowe miejsce zamieszkania w państwach członkowskich UE, z wyjątkiem osób mieszkających w zbiorowych gospodarstwach domowych. Dane dotyczące edukacji pochodzące z BAEL są aktualizowane dwa razy w roku – wiosną (w tym dane dotyczące nowego roku odniesienia) i jesienią.

Należy zwrócić uwagę, że dane dotyczące lat odniesienia do 2013 r. włącznie są sklasyfikowane zgodnie z ISCED-97, natomiast dane od 2014 r. są sklasyfikowane według ISCED 2011. W tablicach i bazach danych Eurostatu dostępnych on-line przedstawiono dane na temat poziomu wykształcenia dla trzech agregatów (niski, średni i wysoki poziom wykształcenia) – na tym poziomie zagregowania statystyki są porównywalne w czasie dla poszczególnych państw członkowskich UE (z wyjątkiem danych dotyczących Austrii). W Austrii doszło do przerwania szeregu czasowego wywołanego zmianą poziomu z uwagi na zmianę klasyfikacji programu obejmującego różne poziomy wykształcenia: kwalifikacje nabywane po pomyślnym ukończeniu nauki w wyższej szkole technicznej i wyższej szkole zawodowej są obecnie klasyfikowane zgodnie z ISCED 2011 jako kwalifikacje poziomu ISCED 5, natomiast zgodnie z ISCED-97 te same kwalifikacje były klasyfikowane jako kwalifikacje poziomu ISCED 4, lecz z adnotacją, że są one równoważne kwalifikacjom na poziomie wyższym. W dostępnych on-line tablicach i bazach danych szeregi czasowe dla ISCED-97 i ISCED 2011 przedstawiono w ramach jednej tablicy z etykietami opartymi na klasyfikacji ISCED 2011; zmiana klasyfikacji, do której doszło w latach 2013–2014, została oznaczona flagą „b” (wskazującą na przerwę w szeregu czasowym).

NUTS

Dane przedstawione w tym artykule oparte są wyłącznie na wersji NUTS z 2013 r.

Definicje wskaźników

Statystyki dotyczące odsetka czterolatków uczęszczających do placówek wczesnej edukacji i kształcenia podstawowego (poziomy ISCED 0–1 2011) obejmują instytucje, które zapewniają małym dzieciom opiekę ukierunkowaną na kształcenie. Instytucje te muszą zatrudniać pracowników ze specjalistycznymi kwalifikacjami w dziedzinie kształcenia. Należy zwrócić uwagę, że wskaźnik ten jest obliczany na podstawie danych pochodzących z dwóch odrębnych źródeł (statystyk w dziedzinie edukacji oraz demografii), a niektórzy uczniowie zapisani do placówek oświatowych mogą nie być zarejestrowani jako mieszkańcy w danych demograficznych (dlatego wartość wskaźników może potencjalnie przekraczać 100 %).

Kształcenie zawodowe ma umożliwić uczniom zdobycie wiedzy, umiejętności i kompetencji związanych z konkretnym zawodem lub branżą. Kształcenie zawodowe może obejmować elementy szkolenia w miejscu pracy (na przykład przygotowanie zawodowe lub programy kształcenia dualnego). Przedstawiony w tym artykule wskaźnik dotyczący kształcenia zawodowego wyraża stosunek liczby uczniów objętych programami nauczania o profilu zawodowym do łącznej liczby uczniów szkół średnich II stopnia (definiowanych jako poziom 3 według ISCED 2011).

Wskaźnik dotyczący osób wcześnie kończących naukę odnosi się do odsetka osób w wieku 18–24 lat posiadających co najwyżej wykształcenie średnie I stopnia (poziomy 0, 1, 2 lub skrócony 3c według ISCED-97 dla okresu do 2013 r. włącznie oraz poziomy 0–2 według ISCED 2011 dla lat 2014–2015), które nie uczestniczyły w dalszym kształceniu ani szkoleniu (w okresie czterech tygodni poprzedzających badanie aktywności ekonomicznej ludności). Wskaźnik ten leży u podstaw jednego z celów strategii „Europa 2020” polegającego na zmniejszeniu odsetka osób wcześnie kończących naukę w UE do poziomu poniżej 10 %.

Wskaźnik dotyczący młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się (młodzież NEET) odpowiada odsetkowi populacji osób w wieku 18–24 lat, które nie pracują i nie biorą udziału w dalszym kształceniu ani szkoleniu.

Wskaźnik dotyczący osób z wykształceniem wyższym definiuje się jako odsetek osób w wieku 30–34 lat, które ukończyły studia wyższe (na przykład na uniwersytecie lub politechnice). Do celów tego wskaźnika stosuje się grupę wiekową 30–34 lat, ponieważ na ogół jest to pierwszy pięcioletni przedział wiekowy, w którym zdecydowana większość studentów ukończyła już studia. Wykształcenie wyższe odnosi się do poziomów 5–6 według ISCED 1997 w przypadku danych do 2013 r. oraz do poziomów 5–8 według ISCED 2011 w przypadku danych z lat 2014–2015. Wskaźnik ten leży u podstaw jednego z celów strategii „Europa 2020”, mianowicie celu polegającego na zapewnieniu, aby do 2020 r. co najmniej 40 % osób w wieku 30–34 lat posiadało wykształcenie wyższe.

Kontekst

Kształcenie i szkolenie są istotne zarówno dla postępu gospodarczego, jak i społecznego, a dostosowanie umiejętności do potrzeb rynku pracy odgrywa w tym procesie zasadniczą rolę. Ma to coraz większe znaczenie w globalnej gospodarce opartej na wiedzy, w której wykwalifikowani pracownicy są niezbędni, by móc konkurować pod względem wydajności, jakości i innowacji.

Każde państwo członkowskie UE w znacznym stopniu odpowiada za swoje systemy kształcenia i szkolenia oraz treść swoich programów nauczania. UE wspiera działania krajowe i pomaga państwom członkowskim zmierzyć się ze wspólnymi wyzwaniami za pomocą tak zwanej „otwartej metody koordynacji”, która zapewnia forum polityczne do dyskusji dotyczących aktualnych zagadnień (na przykład starzejących się społeczeństw, deficytu umiejętności bądź globalnej konkurencji) i umożliwia państwom członkowskim dzielenie się najlepszymi praktykami.

Kształcenie i szkolenie 2020 (ET 2020)

Na strategiczne ramy europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020) składa się zbiór konkluzji Rady (2009/C 119/02) przyjętych w maju 2009 r. Nakreślono w nich cztery cele strategiczne w dziedzinie kształcenia i szkolenia w UE: realizację koncepcji uczenia się przez całe życie i mobilności, poprawę jakości i skuteczności kształcenia i szkolenia; promowanie równości, spójności społecznej i aktywności obywatelskiej; zwiększanie kreatywności i innowacyjności, w tym przedsiębiorczości, na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia. Aby osiągnąć powyższe cele, w ramach ET 2020 określono szereg poziomów odniesienia, podlegających wymogom regularnego monitorowania i przekazywania sprawozdań do celów statystycznych. Między innymi wyznaczono następujące poziomy docelowe, które mają zostać osiągnięte do 2020 r.:

  • co najmniej 95 % dzieci w przedziale wiekowym od czterech lat do wieku podjęcia obowiązku szkolnego powinno uczestniczyć we wczesnej edukacji;
  • odsetek 15-latków osiągających słabe wyniki w czytaniu, matematyce i naukach przyrodniczych powinien wynosić poniżej 15 %;
  • odsetek osób wcześnie kończących naukę powinien wynosić poniżej 10 %;
  • odsetek osób w wieku 30–34 lat posiadających wykształcenie wyższe powinien wynosić co najmniej 40 %;
  • co najmniej 15 % osób dorosłych w wieku 25–64 lat powinno uczestniczyć w procesie uczenia się przez całe życie;
  • co najmniej 20 % absolwentów szkół wyższych powinno odbyć okres studiów wyższych lub szkolenia (w tym praktyki zawodowej) za granicą, trwający co najmniej trzy miesiące lub zapewniający minimum 15 punktów w ramach europejskiego systemu transferu i akumulacji punktów;
  • co najmniej 6 % osób w wieku 18–34 lat posiadających kwalifikacje w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego powinno mieć za sobą co najmniej dwutygodniowy okres nauki lub szkolenia (w tym praktyki zawodowej) w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego za granicą;
  • odsetek absolwentów (w wieku 20–34 lat), którzy zakończyli kształcenie i szkolenie nie później niż trzy lata przed rokiem odniesienia i którzy znaleźli zatrudnienie, powinien wynosić co najmniej 82 %.

W 2014 r. Komisja Europejska i państwa członkowskie UE dokonały podsumowania w celu oceny osiągniętych postępów i rozważenia możliwości wyznaczenia nowych priorytetów w obszarze ogólnounijnej współpracy w dziedzinie edukacji. W oparciu o wyniki tego podsumowania Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący sześciu nowych priorytetów na lata 2016–2020, który został przyjęty w listopadzie 2015 r., pod tytułem Wspólne sprawozdanie Rady i Komisji z wdrażania strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020) – Nowe priorytety współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia i szkolenia. Wspomniane sześć nowych obszarów priorytetowych to:

  • odpowiednie i wysokiej jakości wiedza, umiejętności i kompetencje, nabywane w procesie uczenia się przez całe życie, z naciskiem na efekty uczenia się sprzyjające zdolności do zatrudnienia, innowacjom, aktywnemu obywatelstwu i dobrostanowi;
  • edukacja włączająca, równouprawnienie, równość, niedyskryminacja i promowanie kompetencji obywatelskich;
  • otwarte i innowacyjne kształcenie i szkolenie m.in. oparte na pełnym wykorzystaniu zdobyczy epoki cyfrowej;
  • silne wsparcie dla nauczycieli, szkoleniowców, liderów edukacyjnych i pozostałej kadry edukacyjnej;
  • przejrzystość oraz potwierdzanie umiejętności i kwalifikacji w celu wspierania mobilności edukacyjnej i zawodowej;
  • zrównoważone inwestycje, jakość i efektywność systemów kształcenia i szkolenia.

Zobacz także

Więcej informacji z Eurostatu

Wizualizacja danych

Publikacje

Główne tabele

Regional education statistics (t_reg_educ)
Participation in education and training (t_educ_part)
Participation rates of 4-years-olds in education by NUTS 2 regions (tgs00092)
Education and training outcomes (t_educ_outc)
Tertiary educational attainment, age group 30-34 by sex and NUTS 1 regions (tgs00105)
Tertiary educational attainment, age group 25-64 by sex and NUTS 2 regions (tgs00109)
Early leavers from education and training (tsdsc410)
Early leavers from education and training by sex and NUTS 1 regions (tgs00106)

Baza danych

Regional education statistics (reg_educ)
Participation in education and training (educ_part)
Pupils and students – enrolments (educ_uoe_enr)
All education levels (educ_uoe_enra)
Education and training outcomes (educ_outc)
Educational attainment level (edat)
Population by educational attainment level (edat1)
Transition from education to work (edatt)
Young people by educational and labour status (incl. neither in employment nor in education and training - NEET) (edatt0)
Early leavers from education and training (edatt1)

Sekcja specjalna

Metodyka / Metadane

Dane źródłowe tablic, wykresów i map (MS Excel)

Linki zewnętrzne


Retrieved from "https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Archive:Statystyki_dotyczące_kształcenia_i_szkolenia_na_szczeblu_regionalnym&oldid=366386"