Archive:Statystyka finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych

Dane pobrano z bazy dnia 22 kwietnia 2020 r.

Planowana aktualizacja artykułu: lipiec 2021 r.

Angielska wersja językowa jest bardziej aktualna.

This Statistics Explained article has been archived on 7 December 2020.

Highlights

Relacja deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB w UE-27 wzrosła z -0,4 % w 2018 r. do -0,6 % w 2019 r. W 2018 r. odnotowano zatem najniższy deficyt w dostępnym szeregu czasowym.

Relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB w UE-27 zmalała z 79,6 % na koniec 2018 r. do 77,8 % na koniec 2019 r.

Pod koniec 2019 r. relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB wynosiła od 8,4 % w Estonii do 176,6 % w Grecji.

Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych, lata 2018 i 2019
(skonsolidowany dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych, w % PKB)
Źródło: Eurostat (gov_10dd_edpt1)

Niniejszy artykuł zawiera analizę kształtowania się kluczowych statystyk dotyczących finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych w Unii Europejskiej (UE) i w strefie euro (SE-19). Artykuł dotyczy w szczególności deficytu publicznego (sektora instytucji rządowych i samorządowych), długu brutto, dochodów oraz wydatków ogółem, jak również podatków i składek na ubezpieczenia społeczne, które są głównymi źródłami dochodów sektora instytucji rządowych i samorządowych.

Full article

Wprowadzenie

Dane statystyczne dotyczące finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych zawierają podstawowe wskaźniki pozwalające ocenić stan gospodarek państw członkowskich UE. Zgodnie z warunkami paktu stabilności i wzrostu państwa członkowskie UE zobowiązały się do utrzymywania swojego deficytu i zadłużenia poniżej określonego poziomu: deficyt publiczny państwa członkowskiego nie może przekroczyć 3 % produktu krajowego brutto (PKB) danego państwa, a jego dług publiczny nie może być większy niż 60 % PKB. Jeśli państwo członkowskie nie przestrzega tych limitów, wszczyna się tzw. procedurę nadmiernego deficytu. Procedura ta jest wielostopniowa i obejmuje również możliwość nałożenia sankcji, aby skłonić dane państwo członkowskie do podjęcia stosownych działań w celu poprawy sytuacji. Te same limity dotyczące deficytu i długu publicznego stanowią jednocześnie kryteria członkostwa w unii gospodarczej i walutowej (UGW), a zatem przystąpienia do strefy euro. Ponadto najnowsza wersja zintegrowanych wytycznych dotyczących polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia (zaktualizowanych jako część strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu) zawiera wytyczne mające na celu zapewnienie wysokiej jakości i stabilności finansów publicznych.

W 2019 r. deficyt budżetowy (zadłużenie netto skonsolidowanego sektora instytucji rządowych i samorządowych wyrażone jako część PKB) dla EU-27 i dla strefy euro (SE-19) zmniejszył się w porównaniu z 2018 r. Zarówno w UE, jak i strefie euro zaobserwowano spadek relacji długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB.

Nadwyżka sektora instytucji rządowych i samorządowych / deficyt

Relacja deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB w UE-27 wzrosła z -0,4 % w 2018 r. do -0,6 % w 2019 r., zaś w SE-19 zwiększyła się z -0,5 % do -0,6 %. W 2018 r. zarówno w UE-27, jak i w strefie euro odnotowano najniższe poziomy deficytu w dostępnych szeregach czasowych.

W 2019 r. nadwyżkę na rachunku sektora instytucji rządowych i samorządowych odnotowało 16 państw członkowskich UE-27: Dania (+3,7 %), Luksemburg (+2,2 %), Bułgaria (+2,1 %), Cypr i Niderlandy (po +1,7 %), Grecja (+1,5 %), Niemcy (+1,4 %), Austria (+0,7 %), Słowenia, Malta i Szwecja (po +0,5 %), Chorwacja i Irlandia (po +0,4 %), Czechy i Litwa (po +0,3 %) oraz Portugalia (+0,2 %).

Dziewięć państw UE-27 odnotowało w 2019 r. deficyt poniżej 3,0 % PKB. Były to: Łotwa, Estonia, Polska, Finlandia, Słowacja, Włochy, Belgia, Węgry i Hiszpania. Dwa państwa członkowskie UE-27 wykazały deficyt równy 3,0 % PKB lub wyższy: Francja (-3,0 %) i Rumunia (-4,3 %) (zob. wykres 1).

Wykres 1: Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych, 2018 i 2019 r.
(zadłużenie netto (-) lub wierzytelności netto (+) sektora instytucji rządowych i samorządowych, w % PKB)
Źródło: Eurostat (gov_10dd_edpt1)

Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych (w stosunku do PKB) poprawiło się w 2019 r. w porównaniu z 2018 r. w 13 państwach członkowskich UE-27 oraz w Wielkiej Brytanii. Największą poprawę salda (o co najmniej 1 punkt procentowy PKB) odnotowały Cypr (+5,4 p.p. PKB) i Dania (+2,9 p.p. PKB). Poprawa sytuacji na Cyprze w 2019 r. wynika przede wszystkim z porównania z 2018 r., kiedy restrukturyzacja banku spółdzielczego Cypru (Cooperative Bank Ltd – CCB) – sprzedaż dużej części CCB, a następnie włączenie pozostałego publicznego podmiotu zarządzającego aktywami do rachunków sektora instytucji rządowych i samorządowych – wywarła duży wpływ na saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych.

Cypr i Portugalia po deficycie w 2018 r. odnotowały nadwyżkę w 2019 r., natomiast żadne państwo członkowskie nie przeszło z równowagi salda do nadwyżki. Bułgaria, Dania, Irlandia, Grecja, Chorwacja, Niderlandy i Austria odnotowały w 2019 r. większą nadwyżkę niż w 2018 r.

Żadne państwo członkowskie nie przeszło z nadwyżki do deficytu. Belgia, Hiszpania, Francja, Polska, Rumunia, Słowacja i Finlandia odnotowały większy deficyt w 2019 r. niż w 2018 r. Żadne państwo członkowskie nie utrzymało takiego samego deficytu w 2019 r. jak w 2018 r., natomiast Estonia, Włochy, Łotwa i Węgry odnotowały mniejszy deficyt w 2019 r. niż w 2018 r.

Tablica 1: Saldo i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych, lata 2016-2019
(w % PKB)
Źródło: Eurostat (gov_10dd_edpt1)

Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych

W UE-27 relacja długu publicznego do PKB zmniejszyła się z 79,6 % na koniec 2018 r. do 77,8 % na koniec 2019 r., zaś w SE-19 spadła z 85,8 % do 84,1 % (zob. wykres 2).

Na koniec 2019 r. łącznie 11 państw członkowskich UE-27 zarejestrowało relację długu do PKB przekraczającą 60 %. Najwyższe wartości tego wskaźnika odnotowały: Grecja (176,6 %), Włochy (134,8 %), Portugalia(117,7 %), Belgia (98,6 %), Francja (98,1 %), Cypr i Hiszpania (po 95,5 %).

Najniższe poziomy relacji długu publicznego do PKB odnotowano w Estonii (8,4 %), Bułgarii (20,4 %), Luksemburgu (22,1 %), Czechach (30,8 %), Danii (33,2 %), Szwecji (35,1 %) i Rumunii (35,2 %).

Wykres 2: Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych, lata 2018 i 2019
(skonsolidowany dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych, w % PKB)
Źródło: Eurostat (gov_10dd_edpt1)

Na koniec 2019 r. relacja długu publicznego do PKB wzrosła w porównaniu z końcem 2018 r. w czterech państwach członkowskich UE-27, zaś spadła w 21 państwach członkowskich, w szczególności na Cyprze (-5,1 p.p. PKB), w Irlandii (-4,8 p.p. PKB), Grecji (-4,6 p.p. PKB), Słowenii i Portugalii (-4,3 p.p. PKB) oraz na Węgrzech (-3,9 p.p. PKB).

We Francji i Włoszech relacja długu do PKB w latach 2018–2018 nie zmieniła się.

Wzrost relacji długu do PKB pomiędzy końcem 2018 r. a końcem 2019 r. odnotowano na Litwie (2,4 p.p.), w Luksemburgu (1,1 p.p. ), Rumunii (0,5 p.p.) i Estonii (0,1 p.p.).

Dochody i wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych

Znaczenie sektora instytucji rządowych i samorządowych w gospodarce można mierzyć, wyrażając całkowite dochody i wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych jako odsetek PKB. W 2019 r. w UE-27 dochody ogółem sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniosły 46,2 % PKB (tyle samo co w 2018 r.), zaś wydatki wyniosły 46,7 % PKB (wzrost z 46,6 % w 2018 r.). W 2019 r. w SE-19 wydatki ogółem sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniosły 47,1 % PKB (wzrost z 47,0 % PKB w 2018 r.), zaś dochody ogółem wyniosły 46,5 % PKB (tyle samo co w 2018 r.) – zob. wykres 3.

Wykres 3: Kształtowanie się wydatków i dochodów ogółem, lata 2009–2019
(w % PKB)
Źródło: Eurostat (gov_10a_main)

W UE-27 w 2009 r. wydatki ogółem wyrażone jako odsetek PKB wyniosły 50,6 % PKB, natomiast w SE-19 były równe 50,9 % PKB. Między 2010 r. a 2011 r. w obu tych obszarach całkowite wydatki wyrażone jako udział w PKB zmniejszyły się, w 2012 r. wzrosły, a następnie malały aż do 2018 r., po czym w 2019 r. ponownie nieznacznie wzrosły.

W wartościach bezwzględnych w okresie od 2011 r. do 2018 r. zarówno w UE-27, jak i w SE-19, całkowite wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych rosły wolniej niż dochody, co prowadziło do zmniejszenia deficytu. W 2019 r. wydatki rosły jednak szybciej niż dochody, zarówno w UE-27, jak i w SE-19, czego wynikiem był wzrost deficytu.

Wykres 4: Kształtowanie się wydatków i dochodów ogółem, lata 2009–2019
(w mld EUR)
Źródło: Eurostat (gov_10a_main)

Podczas gdy wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych w UE-27 zwiększyły się łącznie o 1 148 mld EUR między 2009 a 2019 r., w tym samym czasie dochody sektora instytucji rządowych i samorządowych w UE-27 wzrosły o 1 709 mld EUR. Między 2018 r. a 2019 r. wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych zwiększyły się o 217 mld EUR, zaś dochody tego sektora wzrosły o 195 mld EUR. W strefie euro (SE-19) w latach 2009–2019 wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych zwiększyły się o 889 mld EUR, zaś dochody wzrosły o 1 389 mld EUR. Między 2018 a 2019 r. wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych zwiększyły się o 179 mld EUR, a dochody tego sektora wzrosły o 155 mld EUR (zob. wykres 4).

Pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi UE-27 istnieją znaczne różnice w poziomie wydatków i dochodów sektora instytucji rządowych i samorządowych (zob. wykres 5). W 2019 r. państwami członkowskimi o najwyższym łącznym poziomie wydatków i dochodów sektora instytucji rządowych i samorządowych w stosunku do PKB (powyżej 100 %) były Francja, Finlandia, Dania i Belgia. Poziom przekraczający 100 % odnotowała także Norwegia. W 2019 r. siedem państw członkowskich UE-27 – Irlandia, Rumunia, Litwa, Bułgaria, Malta, Łotwa, i Estonia – oraz Wielka Brytania zgłosiły stosunkowo niskie łączne wskaźniki (poniżej 80 % PKB).

Wykres 5: Dochody i wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych, 2019 r.
(w % PKB)
Źródło: Eurostat (gov_10a_main)

W całej UE-27 głównymi składnikami dochodów ogółem sektora instytucji rządowych i samorządowych są podatki i składki netto na ubezpieczenia społeczne (zob. wykres 6). W 2019 r. podatki stanowiły 58,1 % dochodów ogółem w UE-27 oraz 56,8 % w SE-19, natomiast składki na ubezpieczenia społeczne – 30,8 % dochodów ogółem w UE-27 oraz 32,4 % w SE-19. Produkcja globalna rynkowa, produkcja globalna na własne cele finalne oraz płatności za produkcję globalną nierynkową (sprzedaż/opłaty oraz nakłady inwestycyjne na własne potrzeby) stanowiły 7,0 % łącznych dochodów w UE-27, zaś 7,1 % w SE-19. Dochody z tytułu własności (głównie odsetki, dywidendy i czynsze) wyniosły 1,7 % łącznych dochodów w UE-27 i 1,5% w SE-19.

Wykres 6: Struktura dochodów ogółem, 2019 r.
(w % dochodów ogółem)
Źródło: Eurostat (gov_10a_main)

Analizując oddzielnie każde państwo członkowskie UE-27, widać jednak, że różne kategorie dochodów mają bardzo różne względne znaczenie. Przykładowo w 2019 r. podatki stanowiły mniej niż 50 % dochodów sektora instytucji rządowych i samorządowych na Słowacji, w Rumunii, w Czechach i Słowenii, ale aż 87,8 % w Danii i 80,5 % w Szwecji.

W 2019 r. składki netto na ubezpieczenia społeczne miały największy udział w dochodach ogółem w Czechach (37,6%), a następnie w Niemczech (37,2 %), na Słowacji (36,7%) i w Słowenii (36,4 %), zaś najniższy udział w dochodach ogółem w Danii (1,5%) i Szwecji (6,9% PKB), a także na Islandii (8,1% PKB).

Największy udział dochodów z tytułu własności odnotowano w Norwegii (22,2 %) (zob. wykres 7).

Wykres 7: Główne składniki dochodów sektora instytucji rządowych i samorządowych, 2019 r.
(w % dochodów ogółem)
Źródło: Eurostat (gov_10a_main)

W 2019 r. największa część wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych w UE-27 związana była z redystrybucją dochodów w formie transferów socjalnych w gotówce lub w naturze (zob. wykresy 8 i 9).

Wykres 8: Struktura wydatków ogółem, 2019 r.
(w % wydatków ogółem)
Źródło: Eurostat (gov_10a_main)

Transfery socjalne (świadczenia społeczne i transfery socjalne w naturze – nabyta produkcja rynkowa) stanowiły 46,1 % wydatków ogółem w UE-27 oraz 47,8 % w SE-19. Na wynagrodzenia pracowników w UE-27 przeznaczono 21,7 % wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych, zaś w SE-19 – 21,0 %. Zużycie pośrednie stanowiło 11,9 % wydatków ogółem w UE-27 i 11,3 % w SE-19. Dochody z tytułu własności, których zdecydowanie największa część to płatności z tytułu odsetek, stanowiły 3,3 % wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych w UE-27 oraz 3,5 % w SE-19. Nakłady brutto na środki trwałe (głównie inwestycje) w UE-27 stanowiły 6,4 % wydatków ogółem, zaś w SE-19 – 5,9 %.

Wykres 9: Główne składniki wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych, 2019 r.
(w % wydatków ogółem)
Źródło: Eurostat (gov_10a_main)

Podstawowe rodzaje dochodów sektora instytucji rządowych i samorządowych to: podatki związane z produkcją i importem, podatki bieżące od dochodów, majątku itp., oraz składki netto na ubezpieczenia społeczne. W 2019 r. w UE-27 podatki związane z produkcją i importem odpowiadały 13,5 % PKB, podatki bieżące od dochodów, majątku itp. wyniosły 13,0 % PKB, zaś składki netto na ubezpieczenia społeczne były równe 14,2 % PKB. Licząc w stosunku do PKB, dochody z podatków związanych z produkcją i importem zwiększyły się w latach 2009–2014 w UE-27 – ich udział w PKB wzrósł o 0,9 punktu procentowego (zob. wykres 10). W latach 2014–2018 relacja podatków związanych z produkcją i importem do PKB pozostawała stabilna. Podatki bieżące od dochodów, majątku itp. – wyrażone jako procent PKB – osiągnęły niski poziom 11,7 % PKB w 2010 r., a następnie wzrosły do 13,0 % PKB w 2019 r. Poziom składek na ubezpieczenia społeczne netto w stosunku do PKB był stosunkowo stabilny – od 14,1% do 14,4% PKB w latach 2009–2019.

Wykres 10: Główne kategorie podatków i składek na ubezpieczenia społeczne, UE-27, lata 2009–2019
(w % PKB)
Źródło: Eurostat (gov_10a_main)

Pod względem struktury wpływów z podatków w 2019 r. istniały dość duże różnice pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi UE-27 (zob. wykres 11). Zgodnie z oczekiwaniami państwa członkowskie, które zgłosiły stosunkowo wysoki poziom wydatków, były jednocześnie państwami, które pobierały wyższe podatki (w stosunku do PKB) na rzecz sektora instytucji rządowych i samorządowych. Dla przykładu w 2019 r. najwyższy wskaźnik wyrażający stosunek dochodów do PKB z głównych kategorii podatków i składek na ubezpieczenia społeczne, wynoszący 47,3 %, odnotowała Dania, a kolejny, na poziomie 46,7 % – Francja. Stosunek tych kategorii dochodów do PKB był niższy niż 30 % w dwóch państwach członkowskich (w Irlandii i Rumunii).

Wykres 11: Główne kategorie podatków i składek na ubezpieczenia społeczne, 2019 r.
(w % PKB)
Źródło: Eurostat (gov_10a_main)

Dane źródłowe tablic i wykresów

Statystyka finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych: tablice i wykresy

Źródła danych

Zgodnie z procedurą nadmiernego deficytu państwa członkowskie UE są zobowiązane do przedstawiania Komisji Europejskiej przed dniem 1 kwietnia i przed dniem 1 października każdego roku swoich danych statystycznych dotyczących deficytu budżetowego i długu publicznego. Dodatkowo Eurostat gromadzi bardziej szczegółowe dane dotyczące statystyki finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych w ramach programu transmisji transmission programme (w jęz. angielskim), co skutkuje dostarczaniem danych dotyczących rachunków narodowych. Główne dane zagregowane gromadzone w odniesieniu do sektora instytucji rządowych i samorządowych dostarczane są Eurostatowi dwa razy do roku, natomiast dane statystyczne dotyczące funkcji COFOG powinny być dostarczane przed upływem jednego roku od zakończenia okresu odniesienia, a szczegółowe dane dotyczące wpływów z podatków i ze składek na ubezpieczenia społeczne – w ciągu dziewięciu miesięcy od końca okresu odniesienia. Kwartalne rachunki finansowe i niefinansowe oraz kwartalny dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych są przedstawiane cztery razy do roku.

Dane przedstawione w tym artykule odpowiadają niektórym najważniejszym wskaźnikom sektora instytucji rządowych i samorządowych zestawianym na podstawie europejskiego systemu rachunków narodowych (ESA 2010).

Różnica pomiędzy dochodami ogółem a wydatkami ogółem – z uwzględnieniem nakładów inwestycyjnych (w szczególności nakładów brutto na środki trwałe) – równa jest kwocie wierzytelności netto / zadłużenia netto sektora instytucji rządowych i samorządowych, która jest również pozycją bilansującą niefinansowych rachunków sektora instytucji rządowych i samorządowych.

Zakres sektora instytucji rządowych i samorządowych

Sektor instytucji rządowych i samorządowych składa się z jednostek instytucjonalnych będących producentami nierynkowymi, których produkcja globalna przeznaczona jest na spożycie indywidualne i ogólnospołeczne, finansowanych z obowiązkowych płatności dokonywanych przez jednostki należące do pozostałych sektorów, a także z jednostek instytucjonalnych, których podstawową działalnością jest redystrybucja dochodu i bogactwa narodowego (ESA 2010, §2.111). Sektor instytucji rządowych i samorządowych dzieli się na cztery podsektory: instytucje rządowe na szczeblu centralnym, instytucje rządowe na szczeblu regionalnym (w stosownych przypadkach), instytucje samorządowe na szczeblu lokalnym oraz fundusze zabezpieczenia społecznego (w stosownych przypadkach).

Podstawowe wskaźniki

Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych definiuje się jako wierzytelności netto / zadłużenie netto sektora instytucji rządowych i samorządowych zgłoszone zgodnie z procedurą nadmiernego deficytu i wyraża się jako stosunek do PKB. Zgodnie z Protokołem w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu dług publiczny oznacza zobowiązania brutto w gotówce i depozytach, dłużne papiery wartościowe oraz niespłacony kredyt sektora instytucji rządowych i samorządowych na koniec roku, w wartości nominalnej i skonsolidowane.

Podstawowy dochód sektora instytucji rządowych i samorządowych składa się z podatków, składek na ubezpieczenia społeczne oraz dochodów z tytułu sprzedaży i własności. W ESA 2010 jest on zdefiniowany poprzez odniesienie do listy kategorii: produkcja globalna rynkowa, produkcja globalna na własne cele finalne, płatności za produkcję globalną nierynkową, podatki związane z produkcją i importem, inne dotacje związane z produkcją, dochody z tytułu własności, podatki bieżące od dochodów, majątku itp., składki na ubezpieczenia społeczne netto, inne transfery bieżące i transfery kapitałowe.

Na główne pozycje wydatków składają się wynagrodzenie pracowników (instytucji rządowych i samorządowych), świadczenia społeczne (świadczenia społeczne i transfery socjalne w naturze – produkcja rynkowa nabyta przez sektor instytucji rządowych i samorządowych), odsetki od długu publicznego, dotacje i nakłady brutto na środki trwałe. Wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych ogółem zdefiniowane są w ESA 2010 poprzez odniesienie do listy kategorii: zużycie pośrednie, akumulacja brutto, wynagrodzenie pracowników, pozostałe podatki związane z produkcją, dotacje, dochody z tytułu własności, podatki bieżące od dochodów, majątku itp., świadczenia społeczne inne niż transfery socjalne w naturze, transfery socjalne w naturze – produkcja rynkowa nabyta, pozostałe transfery bieżące, korekty z tytułu zmian w uprawnieniach emerytalno-rentowych, transfery kapitałowe i transakcje dotyczące aktywów nieprodukowanych.

Przekazywane w ramach ESA 2010 dane dotyczące głównych agregatów sektora instytucji rządowych i samorządowych muszą być skonsolidowane dla niektórych transakcji w rachunkach narodowych. Oznacza to, że poszczególne transakcje pomiędzy jednostkami instytucjonalnymi w obrębie sektora instytucji rządowych i samorządowych – dochody z tytułu własności, pozostałe transfery bieżące i transfery kapitałowe – wzajemnie się znoszą lub są eliminowane. W przypadku tych transakcji dane z podsektorów należy konsolidować w ramach poszczególnych podsektorów, ale nie pomiędzy różnymi podsektorami. Dane na poziomie sektorów powinny więc być sumą danych z podsektorów, z wyjątkiem pozycji dotyczących dochodów z tytułu własności, pozostałych transferów bieżących i transferów kapitałowych, które są skonsolidowane. W przypadku tych ostatnich pozycji, a zatem dochodów i wydatków ogółem, suma dla podsektorów powinna przekraczać wartość dla sektora.

Podatki i składki na ubezpieczenia społeczne odpowiadają dochodom pobieranym w gotówce lub w naturze przez instytucje rządowe lub samorządowe na szczeblu centralnym, regionalnym i lokalnym oraz przez fundusze zabezpieczenia społecznego. Opłaty te (powszechnie zwane podatkami) zalicza się do trzech głównych obszarów i określa jako:

podatki od dochodów, majątku itp., włącznie ze wszystkimi obowiązkowymi, nieodwzajemnionymi opłatami pobieranymi okresowo przez instytucje rządowe i samorządowe od dochodów i majątku przedsiębiorstw i gospodarstw domowych;
podatki związane z produkcją i importem, włącznie ze wszystkimi obowiązkowymi, nieodwzajemnionymi opłatami pobieranymi przez instytucje rządowe i samorządowe w związku z produkcją i importem towarów i usług, zatrudnianiem pracowników, własnością lub użytkowaniem gruntów, budynków lub innych aktywów wykorzystywanych w produkcji;
składki netto na ubezpieczenia społeczne, w tym wszystkie faktyczne składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracodawców i gospodarstwa domowe, przypisane umownie składki na ubezpieczenia społeczne stanowiące odpowiednik świadczeń społecznych płaconych bezpośrednio przez pracodawców, jak również dwie dodatkowe pozycje przypisane umownie (uzupełnienia do składek na ubezpieczenia społeczne płaconych przez gospodarstwa domowe oraz opłaty za usługi systemu ubezpieczeń społecznych).

Kontekst

Z powodu światowego kryzysu finansowego i gospodarczego w latach 2007–2008 wiele rządów państw europejskich stanęło przed poważnymi wyzwaniami. Główne problemy wiązały się ze zdolnością krajowych administracji do obsługi długu publicznego i do podejmowania niezbędnych działań w celu zapewnienia kontroli nad wydatkami publicznymi, przy jednoczesnych staraniach ukierunkowanych na stymulowanie rozwoju gospodarczego.

Wymogi zawarte w pakcie stabilności i wzrostu mają na celu ogólną synchronizację rozwoju sytuacji gospodarczej w UE, a zwłaszcza w państwach strefy euro. Celem paktu stabilności i wzrostu jest również uniemożliwienie państwom członkowskim podejmowania działań, które przynosiłyby korzyści ich własnej gospodarce kosztem innych. Pakt stabilności i wzrostu opiera się na dwóch podstawowych zasadach: deficyt (planowany lub rzeczywisty) nie może przekroczyć 3 % PKB, a wskaźnik długu publicznego do PKB nie może być wyższy niż 60 % (lub powinien dążyć do tej wartości). W 2011 r. znacząco umocniono pakt stabilności i wzrostu, jak również ogólne zarządzanie gospodarką UE.

Co roku państwa członkowskie UE przekazują Komisji Europejskiej szczegółowe informacje na temat realizowanej przez nie polityki gospodarczej oraz stanu finansów publicznych. Państwa strefy euro przekazują te informacje w ramach programów stabilności, a pozostałe państwa członkowskie w ramach programów konwergencji. Komisja Europejska ocenia, czy prowadzona polityka jest zgodna z przyjętymi celami gospodarczymi, społecznymi i środowiskowymi. Komisja może podjąć decyzję o wydaniu ostrzeżenia, jeżeli uzna, że deficyt danego państwa staje się zbyt wysoki. Działanie to prowadzić może do stwierdzenia przez Radę nadmiernego deficytu, co oznacza wyznaczenie terminu na jego zredukowanie.