Archive:Στατιστικές δημόσιων οικονομικών

Δεδομένα της 23ης Απριλίου 2014. Πιο πρόσφατα δεδομένα: Περαιτέρω πληροφορίες της Eurostat, Βασικοί πίνακες και Βάση δεδομένων. Προγραμματισμένη ενημέρωση άρθρου: Νοέμβριος 2014.

Γράφημα 1: Δημοσιονομικό ισοζύγιο, 2012 και 2013 (1)
(καθαρή λήψη ή χορήγηση δανείων του ενοποιημένου τομέα της γενικής κυβέρνησης, % του ΑΕγχΠ) - Πηγή: Eurostat (tec00127)

Πίνακας 1: Δημοσιονομικό ισοζύγιο και χρέος γενικής κυβέρνησης, 2010-13 (1)
(% του ΑΕγχΠ) – Πηγή: Eurostat (tec00127) και (tsdde410)

Γράφημα 2: Χρέος της γενικής κυβέρνησης, 2012 και 2013 (1)
(ενοποιημένο ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης, % του ΑΕγχΠ) - Πηγή: Eurostat (tsdde410)

Γράφημα 3: Εξέλιξη των συνολικών δαπανών και των συνολικών εσόδων, 2003-13 (1)
(% του ΑΕγχΠ) - Πηγή: Eurostat (gov_a_main)

Γράφημα 4: Εξέλιξη των συνολικών δαπανών και των συνολικών εσόδων, 2003-13 (1)
(1 000 εκατομμύρια ευρώ) - Πηγή: Eurostat (gov_a_main)

Γράφημα 5: Έσοδα και δαπάνες του δημοσίου, 2013 (1)
(% του ΑΕγχΠ) - Πηγή: Eurostat (gov_a_main)

Γράφημα 6: Σύνθεση των συνολικών εσόδων, 2013 (1)
(% των συνολικών εσόδων) - Πηγή: Eurostat (gov_a_main)

Γράφημα 7: Κύριες συνιστώσες των εσόδων του δημοσίου, 2013 (1)
(% των συνολικών εσόδων) - Πηγή: Eurostat (gov_a_main)

Γράφημα 8: Σύνθεση των συνολικών δαπανών, 2013 (1)
(% των συνολικών δαπανών) - Πηγή: Eurostat (gov_a_main)

Γράφημα 9: Κύριες συνιστώσες των δαπανών του δημοσίου, 2013 (1)
(% των συνολικών δαπανών) - Πηγή: Eurostat (gov_a_main)

Γράφημα 10: Δαπάνες της γενικής κυβέρνησης κατά λειτουργία της ταξινόμησης των κρατικών λειτουργιών, 2012 (1)
(% του ΑΕγχΠ) - Πηγή: Eurostat (gov_a_exp)

Γράφημα 11: Κύριες κατηγορίες φόρων και κοινωνικών εισφορών, ΕΕ-27, 2003-13 (1)
(% του ΑΕγχΠ) - Πηγή: Eurostat (gov_a_main)

Γράφημα 12: Κύριες κατηγορίες φόρων και κοινωνικών εισφορών, 2013 (1)
(% του ΑΕγχΠ) - Πηγή: Eurostat (gov_a_main)

Στο παρόν άρθρο εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο έχουν εξελιχθεί βασικοί δείκτες των δημόσιων οικονομικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 18). Ειδικότερα, εξετάζονται τα δημόσια ελλείμματα (της γενικής κυβέρνησης), το ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης, τα έσοδα και οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης, καθώς και οι φόροι και οι κοινωνικές εισφορές, που αποτελούν τις βασικές πηγές εσόδων του δημοσίου.

Οι εν λόγω στατιστικές αποτελούν καίριας σημασίας δείκτες για τον προσδιορισμό της υγείας της οικονομίας ενός κράτους μέλους και, βάσει των όρων του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης (ΣΣΑ)της ΕΕ, τα κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί να διατηρήσουν τα ελλείμματα και το χρέος τους κάτω από συγκεκριμένα όρια: το δημόσιο έλλειμμα ενός κράτους μέλους δεν πρέπει να υπερβαίνει ποσοστό -3 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕγχΠ) του, ενώ το χρέος του δεν πρέπει να υπερβαίνει το 60 % του ΑΕγχΠ. Εάν ένα κράτος μέλος δεν τηρεί τα εν λόγω όρια, ενεργοποιείται η επονομαζόμενη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Αυτό συνεπάγεται διάφορα στάδια —συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας επιβολής κυρώσεων— προκειμένου να ενθαρρυνθούν τα εμπλεκόμενα κράτη μέλη να λάβουν κατάλληλα μέτρα για τη διόρθωση της κατάστασης. Τα ίδια όρια δημόσιου ελλείμματος και δημόσιου χρέους αποτελούν επίσης κριτήρια για την οικονομική και νομισματική ένωση (ΟΝΕ) και, ως εκ τούτου, για την προσχώρηση στο ευρώ. Επιπλέον, η τελευταία αναθεώρηση των ολοκληρωμένων οικονομικών κατευθυντήριων γραμμών και κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση (αναθεωρήθηκαν στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη) περιλαμβάνει μια κατευθυντήρια γραμμή για τη διασφάλιση της ποιότητας και της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών.

Κύρια στατιστικά στοιχεία

Το 2013 το δημόσιο έλλειμμα (καθαρή λήψη δανείων του ενοποιημένου τομέα της γενικής κυβέρνησης, ως μερίδιο του ΑΕγχΠ) τόσο της ΕΕ-28 όσο και της ζώνης του ευρώ (ευρωζώνη των 18) μειώθηκε σε σύγκριση με το 2012, ενώ το χρέος της γενικής κυβέρνησης αυξήθηκε.

Δημόσιο έλλειμμα

Στην ΕΕ-28, ο λόγος δημόσιου ελλείμματος προς ΑΕγχΠ μειώθηκε από -3,9 % το 2012 σε -3,3 % το 2013, και στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 18) μειώθηκε από -3,7 % σε -3,0 %. Το Λουξεμβούργο κατέγραψε μικρό δημόσιο πλεόνασμα το 2013, ενώ η Γερμανία βρέθηκε κοντά στον ισοσκελισμό. Επιπλέον, υπήρξαν 16 κράτη μέλη της ΕΕ, συγκεκριμένα το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Δανία, η Εσθονία, η Ιταλία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Αυστρία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Φινλανδία και η Σουηδία, που σημείωσαν ελλείμματα το 2013 τα οποία δεν υπερέβαιναν το -3,0 % του ΑΕγχΠ (βλέπε γράφημα 1).

Τα ποσοστά του ελλείμματος ήταν μεγαλύτερα από -3,0 % του ΑΕγχΠ σε 10 κράτη μέλη το 2013: τα μεγαλύτερα δημόσια ελλείμματα (ως ποσοστό του ΑΕγχΠ) καταγράφηκαν στη Σλοβενία (-14,7 %), στην Ελλάδα (-12,7 %), στην Ιρλανδία (-7,2 %) και στην Ισπανία (-7,1 %). Και τα 10 κράτη μέλη των οποίων τα ποσοστά του ελλείμματος υπερέβαιναν το -3,0 % του ΑΕγχΠ είχαν επίσης καταγράψει ελλείμματα που υπερέβαιναν το -3,0 % για καθένα από τα τρία προηγούμενα έτη, συνεπώς για το σύνολο της περιόδου αναφοράς που παρουσιάζεται στον πίνακα 1.

Το δημόσιο έλλειμμα (σε σχέση με το ΑΕγχΠ) μειώθηκε το 2013 σε σύγκριση με το 2012 σε 17 κράτη μέλη. Δύο κράτη μέλη –η Εσθονία και η Ιταλία– σημείωσαν το ίδιο έλλειμμα το 2013 και το 2012. Το Λουξεμβούργο μετέβη από ισοσκελισμό σε μικρό πλεόνασμα. Η Γερμανία μετέβη από μικρό πλεόνασμα το 2012 σε ισοσκελισμό το 2013, ενώ τα υπόλοιπα επτά κράτη μέλη της ΕΕ κατέγραψαν υψηλότερα ελλείμματα το 2013 σε σχέση με το 2012.

Δημόσιο χρέος

Στην EE των 28 ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕγχΠ αυξήθηκε από 85,2 % στο τέλος του 2012 σε 87,1 % στο τέλος του 2013 και στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 18) από 90,7 % σε 92,6 %. Συνολικά, 16 κράτη μέλη της ΕΕ ανέφεραν ποσοστό χρέους υψηλότερο από το 60 % του ΑΕγχΠ το 2013. Στο τέλος του 2013, οι χαμηλότεροι λόγοι δημόσιου χρέους προς ΑΕγχΠ σημειώθηκαν στην Εσθονία (10,0 %), στη Βουλγαρία (18,9 %) και στο Λουξεμβούργο (23,1 %) – βλέπε γράφημα 2.

Το 2013 ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕγχΠ αυξήθηκε για 22 κράτη μέλη της ΕΕ, σε σύγκριση με το 2012, ενώ μειώθηκε για έξι κράτη μέλη: την Τσεχική Δημοκρατία, τη Δανία, τη Γερμανία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Ουγγαρία. Οι υψηλότερες αυξήσεις των λόγων του χρέους από το 2012 έως το 2013 παρατηρήθηκαν στη Σλοβενία (17,3 ποσοστιαίες μονάδες), στην Ελλάδα (17,9 μονάδες) και στην Κύπρο (25,1 μονάδες).

Έσοδα και δαπάνες του δημοσίου

Η σημασία του τομέα της γενικής κυβέρνησης στην οικονομία μπορεί να μετρηθεί βάσει των συνολικών εσόδων και δαπανών της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕγχΠ. Στην ΕΕ-28, τα συνολικά δημόσια έσοδα το 2013 ανήλθαν σε ποσοστό 45,7 % του ΑΕγχΠ (από 45,4 % του ΑΕγχΠ το 2012) και οι δαπάνες σε 49,0 % του ΑΕγχΠ (από 49,3 % το 2012). Στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 18), οι συνολικές δαπάνες της γενικής κυβέρνησης ανήλθαν σε 49,7 % του ΑΕγχΠ το 2012 και τα συνολικά έσοδα σε 46,7 % του ΑΕγχΠ – βλέπε γράφημα 3.

Σε απόλυτες τιμές, οι συνολικές δαπάνες της γενικής κυβέρνησης παρουσίασαν σταθερή αύξηση κατά την περίοδο από το 2003 έως το 2013 – τόσο στην ΕΕ όσο και στη ζώνη του ευρώ (βλέπε γράφημα 4). Μόνο από το 2010 έως το 2011 σημείωσαν οι συνολικές δαπάνες της γενικής κυβέρνησης ελαφρά μείωση σε απόλυτες τιμές τόσο στην ΕΕ όσο και στη ζώνη του ευρώ. Τα έσοδα παρουσίασαν επίσης σταθερή αύξηση κατά το 2008 στην ΕΕ και στη ζώνη του ευρώ, μειώθηκαν το 2009 και στη συνέχεια αυξήθηκαν εκ νέου από το 2010 και εφεξής. Το 2011 τα συνολικά έσοδα υπερέβησαν τα επίπεδα πριν από την κρίση τόσο στην ΕΕ όσο και στη ζώνη του ευρώ.

Το επίπεδο των δαπανών και των εσόδων της γενικής κυβέρνησης ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ (βλέπε γράφημα 5). Το 2013 οι χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα συνδυασμένων δημόσιων δαπανών και εσόδων ως ποσοστό του ΑΕγχΠ (άνω του 100 %), ήταν η Φινλανδία, η Δανία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Σουηδία, η Ελλάδα, η Σλοβενία και η Αυστρία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, καθώς και η Νορβηγία μεταξύ των χωρών της ΕΖΕΣ. Για την Ελλάδα και τη Σλοβενία, τα ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα δημόσιων δαπανών οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό σε παρεμβάσεις για τη στήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οκτώ κράτη μέλη ανέφεραν σχετικά χαμηλούς συνδυασμένους λόγους (κάτω από το 80 % του ΑΕγχΠ)• πρόκειται για τη Λιθουανία, τη Ρουμανία, τη Λετονία, τη Σλοβακία, τη Βουλγαρία, την Εσθονία, την Ιρλανδία και την Πολωνία, ενώ η Ελβετία κατέγραψε τον χαμηλότερο λόγο μεταξύ των χωρών της ΕΖΕΣ.

Σε όλη την ΕΕ-28, οι κύριες συνιστώσες των συνολικών εσόδων της γενικής κυβέρνησης είναι οι φόροι και οι κοινωνικές εισφορές (βλέπε γράφημα 6). Το 2013 οι φόροι ανήλθαν σε ποσοστό 58,7 % των συνολικών εσόδων στην ΕΕ-28 και 55,7 % στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 18), ενώ οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης ανήλθαν σε ποσοστό 30,7 % των συνολικών εσόδων στην ΕΕ-28 και 34,1 % στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 18). Εξετάζοντας κάθε κράτος μέλος της ΕΕ, διαπιστώνεται ότι η σχετική σημασία των διάφορων κατηγοριών εσόδων ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό. Για παράδειγμα, οι φόροι ανήλθαν σε ποσοστό μικρότερο από το 50 % των δημόσιων εσόδων στη Σλοβακία, στην Τσεχική Δημοκρατία, στις Κάτω Χώρες, στην Ελλάδα και στη Λιθουανία το 2013, αλλά στο 86,5 % των δημόσιων εσόδων στη Δανία (βλέπε γράφημα 7).

Το μεγαλύτερο ποσοστό των δημόσιων δαπανών της ΕΕ-28 το 2013 αφορούσε την ανακατανομή του εισοδήματος με τη μορφή κοινωνικών παροχών σε χρήμα ή σε είδος (βλέπε γραφήματα 8 και 9). Οι κοινωνικές παροχές ανήλθαν σε ποσοστό 44,4 % των συνολικών δαπανών στην ΕΕ-28 και 47,7 % στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 18). Το εισόδημα εξαρτημένης εργασίας ανήλθε σε ποσοστό 21,6 % των δημόσιων δαπανών στην ΕΕ-28 και 21,0 % στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 18). Το εισόδημα περιουσίας που καταβλήθηκε –το μεγαλύτερο μέρος του οποίου αποτελούνταν από πληρωμές τόκων– ανήλθε σε ποσοστό 5,7 % των δημόσιων δαπανών στην ΕΕ-28 και 5,8 % στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 18).

Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης μπορούν να αναλυθούν λεπτομερέστερα με τη χρήση της ταξινόμησης των κρατικών λειτουργιών (COFOG) — βλέπε γράφημα 10. Το 2012 τα μέτρα κοινωνικής προστασίας (στα αγγλικά) αντιπροσώπευαν το υψηλότερο ποσοστό των δημόσιων δαπανών σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ (εκτός από την Κύπρο, όπου οι γενικές δημόσιες υπηρεσίες ήταν εξίσου σημαντικές), με μέσο όρο στην ΕΕ-28 το 19,9 % του ΑΕγχΠ. Το μερίδιο της λειτουργίας της κοινωνικής προστασίας κυμάνθηκε από 25,2&nbsp% του ΑΕγχΠ στη Δανία, 24,8&nbsp% στη Φινλανδία και 24,4&nbsp% στη Γαλλία έως 11,3&nbsp% στη Λετονία• στην Ισλανδία, το εν λόγω μερίδιο ανερχόταν σε 11,2&nbsp%. Οι επόμενες λειτουργίες COFOG, κατά σειρά σχετικής σημασίας τους στην ΕΕ-28, ήταν η υγεία (7,3 % του ΑΕγχΠ), οι γενικές δημόσιες υπηρεσίες (6,7 %) και η εκπαίδευση (5,3 %). Οι δαπάνες για οικονομικά θέματα στην ΕΕ-28 ανήλθαν σε ποσοστό 4,1 % του ΑΕγχΠ το 2012, ενώ λιγότερο από το 2 % του ΑΕγχΠ διατέθηκε για καθεμία από τις ακόλουθες λειτουργίες: άμυνα, δημόσια τάξη και ασφάλεια, προστασία του περιβάλλοντος, στέγαση και κοινοτικά θέματα, αναψυχή ή θρησκεία και πολιτισμός (όλες αυτές οι λειτουργίες ομαδοποιούνται υπό τον τίτλο «Άλλες» στο γράφημα 10).

Τα κυριότερα είδη δημόσιων εσόδων είναι οι τρέχοντες φόροι εισοδήματος και πλούτου κ.λπ., οι φόροι επί της παραγωγής και των εισαγωγών και οι κοινωνικές εισφορές, με τους φόρους κεφαλαίου να αποτελούν μόλις το 0,3 % του ΑΕγχΠ στην ΕΕ-28 το 2013. Σημειώθηκε αύξηση της σχετικής σημασίας των εσόδων από κοινωνικές εισφορές στην ΕΕ-28 κατά την περίοδο από το 2007 έως το 2009. Ωστόσο, η τάση αυτή αντιστράφηκε το 2010, με τις κοινωνικές εισφορές να παραμένουν σχεδόν σταθερές από το 2010 έως το 2013 (σε ποσοστό 14,0 % του ΑΕγχΠ το 2012 και το 2013 και 13,9 % του ΑΕγχΠ το 2010 και το 2011). Η σχετική σημασία των τρεχόντων φόρων εισοδήματος και πλούτου κ.λπ. μειώθηκε από το 13,6 % το 2007 σε 12,3 % το 2010, ενώ κατόπιν αυξήθηκε στο 13,2 % του ΑΕγχΠ το 2013. Οι φόροι επί της παραγωγής και των εισαγωγών αυξήθηκαν από το χαμηλότερο σημείο του 12,7 % το 2009 φτάνοντας στο 13,4 % του ΑΕγχΠ το 2013 (βλέπε γράφημα 11).

Υπήρξε σημαντική διακύμανση στη δομή των φορολογικών εσόδων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ το 2013 (βλέπε γράφημα 12). Όπως είναι ίσως αναμενόμενο, οι χώρες που κατέγραψαν σχετικά υψηλά επίπεδα δαπανών τείνουν να είναι εκείνες που, επίσης, εισέπραξαν περισσότερους φόρους (ως ποσοστό του ΑΕγχΠ). Για παράδειγμα, το 2013, ο υψηλότερος λόγος εσόδων προς ΑΕγχΠ από τις κύριες κατηγορίες φόρων και κοινωνικών εισφορών ήταν 50,2 % και σημειώθηκε στη Δανία, ενώ ακολούθησαν η Γαλλία και το Βέλγιο (47,5 % και 47,3 % αντίστοιχα), το δε ποσοστό του ΑΕγχΠ στο οποίο αντιστοιχούσαν τα εν λόγω έσοδα ήταν κάτω του 30 % σε τέσσερα από τα κράτη μέλη της ΕΕ: στη Λιθουανία, όπου καταγράφηκε το χαμηλότερο ποσοστό στο 27,3 % του ΑΕγχΠ, καθώς και στη Ρουμανία, τη Λετονία και τη Βουλγαρία. Η Ελβετία σημείωσε επίσης ποσοστό χαμηλότερο από 30 %.

Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων

Σύμφωνα με τους όρους της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, τα κράτη μέλη της ΕΕ οφείλουν να υποβάλλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις στατιστικές του δημόσιου ελλείμματος και του χρέους τους πριν από την 1η Απριλίου και την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους. Επιπλέον, η Eurostat συλλέγει λεπτομερέστερα στοιχεία για τα δημόσια οικονομικά, στο πλαίσιο του προγράμματος διαβίβασης στοιχείων βάσει του κανονισμού ΕΣΛ (στα αγγλικά), κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την υποβολή των στοιχείων για τους εθνικούς λογαριασμούς. Τα κύρια μακροοικονομικά μεγέθη που συλλέγονται για τη γενική κυβέρνηση υποβάλλονται στη Eurostat δύο φορές ανά έτος, ενώ οι στατιστικές σχετικά με τις κρατικές λειτουργίες (COFOG) και τα αναλυτικά στοιχεία για τα φορολογικά έσοδα και τα έσοδα από κοινωνικές εισφορές θα πρέπει να διαβιβάζονται εντός ενός έτους και εντός εννέα μηνών από τη λήξη της περιόδου αναφοράς, αντίστοιχα.

Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν στα κυριότερα στοιχεία εσόδων και δαπανών του τομέα της γενικής κυβέρνησης, που καταρτίζονται με βάση τους εθνικούς λογαριασμούς (ΕΣΛ 95). Η διαφορά μεταξύ των συνολικών εσόδων και των συνολικών δαπανών –συμπεριλαμβανομένων των κεφαλαιουχικών δαπανών (ιδίως, του ακαθάριστου σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου)– είναι ίση με την καθαρή χορήγηση/λήψη δανείων της γενικής κυβέρνησης, που αποτελεί επίσης το εξισωτικό μέγεθος των μη χρηματοοικονομικών λογαριασμών του δημοσίου.

Οριοθέτηση της γενικής κυβέρνησης

Ο τομέας της γενικής κυβέρνησης περιλαμβάνει όλες τις θεσμικές μονάδες των οποίων η παραγωγή προορίζεται για ατομική και συλλογική κατανάλωση και που χρηματοδοτούνται κυρίως από υποχρεωτικές πληρωμές εκ μέρους μονάδων που ανήκουν σε άλλους τομείς, και/ή όλες τις θεσμικές μονάδες που ασχολούνται κυρίως με την αναδιανομή του εθνικού εισοδήματος και πλούτου. Ο τομέας της γενικής κυβέρνησης υποδιαιρείται σε τέσσερις υποτομείς: κεντρική κυβέρνηση, κυβέρνηση ομόσπονδου κράτους – κατά περίπτωση, τοπική αυτοδιοίκηση, και ταμεία κοινωνικής ασφάλισης – κατά περίπτωση.

Ορισμός των κύριων δεικτών

Το δημοσιονομικό ισοζύγιο ορίζεται ως η καθαρή λήψη/χορήγηση δανείων της γενικής κυβέρνησης που δηλώνεται για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και εκφράζεται σε σχέση με το ΑΕγχΠ. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο που αφορά τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, το δημόσιο χρέος είναι το ακαθάριστο χρέος του τομέα της γενικής κυβέρνησης το οποίο είναι ανεξόφλητο στο τέλος του έτους, μετρούμενο σε ονομαστική αξία και ενοποιημένο.

Τα κύρια έσοδα της γενικής κυβέρνησης περιλαμβάνουν τους φόρους, τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, τις πωλήσεις και το εισόδημα από περιουσία. Ορίζονται στο ΕΣΛ95 με αναφορά σε έναν κατάλογο κατηγοριών: εμπορεύσιμη παραγωγή, παραγωγή για ιδία τελική χρήση, πληρωμές για τη λοιπή μη εμπορεύσιμη παραγωγή, φόροι επί της παραγωγής και των εισαγωγών, λοιπές επιδοτήσεις παραγωγής, εισπρακτέο εισόδημα από περιουσία, τρέχοντες φόροι εισοδήματος, πλούτου κ.λπ., εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, λοιπές τρέχουσες μεταβιβάσεις και μεταβιβάσεις κεφαλαίου.

Οι κύριες δαπάνες περιλαμβάνουν τις αμοιβές των (δημοσίων) υπαλλήλων, τις κοινωνικές παροχές, τους τόκους για το δημόσιο χρέος, τις επιδοτήσεις και τον ακαθάριστο σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου. Οι συνολικές δαπάνες της γενικής κυβέρνησης ορίζονται με αναφορά σε έναν κατάλογο κατηγοριών του ΕΣΛ95: ενδιάμεση ανάλωση, ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου, εισόδημα εξαρτημένης εργασίας, λοιποί φόροι επί της παραγωγής, επιδοτήσεις, πληρωτέο εισόδημα από περιουσία, τρέχοντες φόροι εισοδήματος, πλούτου κ.λπ., κοινωνικές παροχές, ορισμένα μερίδια των κοινωνικών μεταβιβάσεων σε είδος, λοιπές τρέχουσες μεταβιβάσεις, ορισμένες προσαρμογές, μεταβιβάσεις κεφαλαίου και συναλλαγές μη παραχθέντων περιουσιακών στοιχείων.

Τα στοιχεία για τη γενική κυβέρνηση που υποβάλλονται για τα κύρια μακροοικονομικά μεγέθη της γενικής κυβέρνησης και για τις δαπάνες της γενικής κυβέρνησης ανά λειτουργία στο πλαίσιο του ΕΣΛ95 πρέπει να ενοποιούνται, πράγμα που σημαίνει ότι συγκεκριμένες συναλλαγές μεταξύ των θεσμικών μονάδων εντός του τομέα της γενικής κυβέρνησης –εισόδημα από περιουσία, λοιπές τρέχουσες μεταβιβάσεις και μεταβιβάσεις κεφαλαίου– καταργούνται ή ακυρώνονται. Τα δεδομένα των υποτομέων θα πρέπει να ενοποιούνται στο πλαίσιο κάθε υποτομέα αλλά όχι μεταξύ υποτομέων. Συνεπώς, τα στοιχεία σε επίπεδο τομέα πρέπει να ισούνται με το σύνολο των στοιχείων των υποτομέων, με εξαίρεση τα στοιχεία που καλύπτουν το εισόδημα από περιουσία, τις λοιπές τρέχουσες μεταβιβάσεις και τις μεταβιβάσεις κεφαλαίου, τα οποία ενοποιούνται. Για τα τελευταία αυτά στοιχεία και, κατά συνέπεια, τα συνολικά έσοδα και τις συνολικές δαπάνες, το άθροισμα των υποτομέων θα πρέπει να υπερβαίνει την αξία του τομέα.

Οι φόροι και οι κοινωνικές εισφορές αντιστοιχούν στα έσοδα που εισπράττονται (σε χρήμα ή σε είδος) από τις κεντρικές κυβερνήσεις, τις κυβερνήσεις ομόσπονδων κρατών και τις τοπικές αυτοδιοικήσεις των κρατών μελών και από τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης. Οι εισφορές αυτές (που γενικώς αναφέρονται ως φόροι) είναι οργανωμένες σε τρεις κύριους τομείς, που καλύπτονται από τις ακόλουθες κλάσεις:

• φόροι εισοδήματος και πλούτου κ.λπ., συμπεριλαμβανομένων όλων των υποχρεωτικών πληρωμών που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση σε τακτά χρονικά διαστήματα επί του εισοδήματος και του πλούτου επιχειρήσεων και νοικοκυριών•
• φόροι επί της παραγωγής και των εισαγωγών, συμπεριλαμβανομένων όλων των υποχρεωτικών πληρωμών που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση όσον αφορά την παραγωγή και τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, την απασχόληση εργατικού δυναμικού, την ιδιοκτησία ή χρήση γης, κτιρίων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή•
• εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένων όλων των κοινωνικών εισφορών των εργοδοτών και των μισθωτών, καθώς και τεκμαρτές κοινωνικές εισφορές που αντιπροσωπεύουν το αντίστοιχο των κοινωνικών παροχών οι οποίες καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες.

Πλαίσιο

Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση έθεσε πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ενώπιον σοβαρών προκλήσεων. Οι κυριότεροι προβληματισμοί συνδέονται με την ικανότητα των εθνικών κυβερνήσεων να εξυπηρετήσουν την αποπληρωμή των χρεών τους, να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι οι δημόσιες δαπάνες τους έχουν τεθεί υπό έλεγχο, επιχειρώντας παράλληλα να προωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη.

Η πειθαρχία την οποία επιβάλλει το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης (ΣΣΑ) στοχεύει στη διατήρηση όσο το δυνατό μεγαλύτερης εναρμόνισης των οικονομικών εξελίξεων στην ΕΕ και στις χώρες της ζώνης του ευρώ ειδικότερα. Επιπλέον, το ΣΣΑ έχει ως σκοπό να αποτρέψει τα κράτη μέλη της ΕΕ από τη λήψη μέτρων πολιτικής που θα ευνοούσαν με αδικαιολόγητο τρόπο τις οικονομίες τους σε βάρος των άλλων. Υπάρχουν δύο βασικές αρχές για το ΣΣΑ: συγκεκριμένα, ότι το έλλειμμα (προβλεπόμενο ή πραγματικό) δεν πρέπει να υπερβαίνει το -3 % του ΑΕγχΠ και ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕγχΠ δεν θα πρέπει να υπερβαίνει (ή θα πρέπει να μειώνεται προς) το 60 %. Το ΣΣΑ ενισχύθηκε σημαντικά το 2011, όπως και η οικονομική διακυβέρνηση της ΕΕ γενικότερα.

Κάθε έτος τα κράτη μέλη της ΕΕ παρέχουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές τους πολιτικές και την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών τους. Οι χώρες της ζώνης του ευρώ παρέχουν τις πληροφορίες αυτές στο πλαίσιο των προγραμμάτων σταθερότητας, ενώ τα υπόλοιπα κράτη μέλη τις παρέχουν υπό τη μορφή των προγραμμάτων σύγκλισης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί κατά πόσον οι πολιτικές αυτές είναι σύμφωνες με τους συμφωνημένους οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους και μπορεί να επιλέξει να εκδώσει προειδοποίηση, αν κρίνει ότι το έλλειμμα καθίσταται υπερβολικά υψηλό. Η εν λόγω ενέργεια μπορεί να οδηγήσει σε διαπίστωση, από πλευράς του Συμβουλίου, ύπαρξης υπερβολικού ελλείμματος, κάτι που απαιτεί τον ορισμό προθεσμίας για τη διόρθωσή του.

Βλέπε επίσης

• Government finance statistics - quarterly data (στα αγγλικά)
• Evolution of government expenditure by function (στα αγγλικά)
• Government expenditure on public order and safety (στα αγγλικά)
• Government expenditure on education - 2012 results (στα αγγλικά)
• General government expenditure on social protection and health (στα αγγλικά)
• Government expenditure by function – COFOG (στα αγγλικά)
• Government expenditure on economic affairs (στα αγγλικά)
• Government expenditure on environmental affairs (στα αγγλικά)
• Government expenditure by function – COFOG (στα αγγλικά)
• Government expenditure by sub-sector of general government (στα αγγλικά)
• Integrated government finance statistics presentation (στα αγγλικά)
• Structure of government debt (στα αγγλικά)
• Tax revenue statistics (στα αγγλικά)
• Update of the SNA 1993 and revision of ESA95 (Background article) (στα αγγλικά)

Περαιτέρω πληροφορίες της Eurostat

Εκδόσεις

• Tax revenue statistics — government revenue from taxes and social contributions — Statistics in focus 4/2014 (στα αγγλικά)
• Support for financial institutions increases government deficits in 2012 — Statistics in focus 10/2013 (στα αγγλικά)
• Government expenditure by sub-sector of general government — Statistics in focus 52/2012 (στα αγγλικά)

• Government finance statistics — summary tables (στα αγγλικά)
• Taxation trends in the European Union — data for the EU Member States, Iceland and Norway — έκδοση του 2013 (στα αγγλικά)

Βασικοί πίνακες

• Government statistics (t_gov), βλέπε (όλα στα αγγλικά):

Annual government finance statistics (t_gov_a)

Government deficit and debt (t_gov_dd)

Quarterly government finance statistics (t_gov_q)

Βάση δεδομένων

• Government statistics (gov), βλέπε (όλα στα αγγλικά):

Annual government finance statistics (gov_a)

Government deficit and debt (gov_dd)

Quarterly government finance statistics (gov_q)

Ειδική ενότητα

• Government finance statistics (στα αγγλικά)

Μεθοδολογία / Μεταδεδομένα

• Main national accounts tax aggregates (ESMS metadata file — gov_a_tax_ag_esms) (στα αγγλικά)
• General government expenditure by function (COFOG) (ESMS metadata file — gov_a_exp_esms) (στα αγγλικά)
• Government deficit and debt (ESMS metadata file — gov_dd_esms) (στα αγγλικά)
• Government revenue, expenditure and main aggregates (ESMS metadata file — gov_a_main_esms) (στα αγγλικά)
• Quarterly financial accounts for general government (ESMS metadata file — gov_q_ggfa_esms) (στα αγγλικά)
• Quarterly government debt (ESMS metadata file — gov_q_ggdebt_esms) (στα αγγλικά)
• Quarterly non-financial accounts for general government (ESMS metadata file — gov_q_ggnfa_esms) (στα αγγλικά)
• Structure of government debt (ESMS metadata file — gov_dd_sgd_esms) (στα αγγλικά)

Πηγή δεδομένων για πίνακες και γραφήματα (MS Excel)

• Government finance statistics: tables and figures (στα αγγλικά)

Άλλες πληροφορίες

• Manual on compilation of taxes and social payments on a quarterly basis (στα αγγλικά) — πρώτη έκδοση (στα αγγλικά)
• Manual on government deficit and debt — implementation of ESA2010 (στα αγγλικά) — έκδοση του 2013 (στα αγγλικά)
• Manual on government deficit and debt — implementation of ESA95 (στα αγγλικά) — έκδοση του 2013 (στα αγγλικά)
• Manual on quarterly non-financial accounts for general government (στα αγγλικά) — έκδοση του 2011 (στα αγγλικά)
• Manual on sources and methods for the compilation of COFOG statistics — Classifications of the Functions of Government (στα αγγλικά) — έκδοση του 2011 (στα αγγλικά)
• Manual on sources and methods for the compilation of ESA95 financial accounts (στα αγγλικά) — δεύτερη έκδοση — ενημέρωση του 2011 (στα αγγλικά)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• European Commission — Stability and Growth Pact (στα αγγλικά)