Archive:Στατιστικές αποβλήτων

Στοιχεία Ιουνίου 2019.

Προγραμματισμένη επικαιροποίηση άρθρου: Μάρτιος 2021.

Η αγγλική έκδοση είναι πιο πρόσφατη.

This Statistics Explained article has been archived on 8 December 2020.

Highlights

Παρήχθησαν 5.0 τόνοι αποβλήτων ανά κάτοικο της ΕΕ το 2016.

Στην ΕΕ το 2016, το 45,7 % των αποβλήτων απορρίφθηκε σε χώρους υγειονομικής ταφής και το 37,8 % ανακυκλώθηκε.

Παραγωγή αποβλήτων, 2016

Κοσσυφοπέδιο (XK): Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και είναι σύμφωνη με την απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.
Βοσνία-Ερζεγοβίνη (BA): 2012.
Πηγή: Eurostat (επιγραμμικός κωδικός στοιχείων: env_wasgen)

Το παρόν άρθρο παρέχει επισκόπηση όσον αφορά την παραγωγή των αποβλήτων και την επεξεργασία τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και σε ορισμένες τρίτες χώρες. Βασίζεται αποκλειστικά σε στοιχεία που συλλέχθηκαν σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2150/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις στατιστικές των αποβλήτων.

Τα απόβλητα, τα οποία ορίζονται από την οδηγία 2008/98/ΕΚ στο άρθρο 3 παράγραφος 1 ως «κάθε ουσία ή αντικείμενο το οποίο ο κάτοχός του απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει», αποτελούν δυνητικά τεράστια απώλεια πόρων τόσο με τη μορφή υλικών όσο και με τη μορφή ενέργειας. Επιπλέον, η διαχείριση και διάθεση αποβλήτων μπορεί να έχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα, οι χώροι υγειονομικής ταφής αποβλήτων καταλαμβάνουν εκτάσεις γης και μπορεί να προξενήσουν ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους, ενώ η αποτέφρωση μπορεί να οδηγήσει σε εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων.

Επομένως, οι πολιτικές της ΕΕ για τη διαχείριση των αποβλήτων αποσκοπούν στη μείωση των επιπτώσεων των αποβλήτων για το περιβάλλον και την υγεία και στη βελτίωση της αποδοτικής χρήσης των πόρων. Ο μακροπρόθεσμος στόχος των πολιτικών αυτών είναι να μειώνονται οι ποσότητες των παραγόμενων αποβλήτων και, εφόσον η παραγωγή αποβλήτων είναι αναπόφευκτη, να προωθούνται αυτά ως πόροι και να επιτυγχάνονται υψηλότερα επίπεδα ανακύκλωσης και η ασφαλής διάθεση των αποβλήτων.

Full article

Συνολική παραγωγή αποβλήτων

Το 2016, η συνολική παραγωγή αποβλήτων στην EE-28 από όλες τις οικονομικές δραστηριότητες και τα νοικοκυριά ανερχόταν σε 2 538 εκατομμύρια τόνους.

Όπως θα ήταν αναμενόμενο, η συνολική ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων συνδέεται σε κάποιο βαθμό με τον πληθυσμό και το οικονομικό μέγεθος μιας χώρας. Στον πίνακα 1, γενικά, τα μικρότερα κράτη μέλη της ΕΕ ανέφεραν τα χαμηλότερα επίπεδα παραγωγής αποβλήτων και τα μεγαλύτερα τα υψηλότερα. Ωστόσο, σχετικά υψηλές ποσότητες αποβλήτων παρήχθησαν στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία και σχετικά μικρή ποσότητα στην Ιταλία.

Πίνακας 1: Παραγωγή αποβλήτων από οικονομικές δραστηριότητες και νοικοκυριά, 2016
(%)
Πηγή: Eurostat (env_wasgen)

Το μερίδιο των διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων και των νοικοκυριών στη συνολική παραγωγή αποβλήτων για το 2016 απεικονίζεται στο διάγραμμα 1. Στην ΕΕ των 28, η συμβολή του τομέα των κατασκευών ήταν 36,4 % του συνόλου κατά το 2016 και ακολουθούν τα ορυχεία και τα λατομεία (25,3 %), η μεταποίηση (10,3 %), οι υπηρεσίες αποβλήτων και υδάτων (10,0 %) και τα νοικοκυριά (8,5 %). Το υπόλοιπο 9,5 % ήταν απόβλητα που προέρχονταν από άλλες οικονομικές δραστηριότητες, κυρίως τις υπηρεσίες (4,6 %) και τον ενεργειακό τομέα (3,1 %).

Διάγραμμα 1: Παραγωγή αποβλήτων από οικονομικές δραστηριότητες και νοικοκυριά, ΕΕ-28, 2016
(%)
Πηγή: Eurostat (env_wasgen)

Το διάγραμμα 2 παρουσιάζει μια ανάλυση της ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων σε τυποποιημένη μορφή, σε σχέση με το μέγεθος του πληθυσμού. Το υψηλό επίπεδο των παραγόμενων αποβλήτων σε ορισμένα από τα μικρότερα κράτη μέλη της ΕΕ είναι εμφανές, με ιδιαίτερα υψηλή τιμή να καταγράφεται για τη Φινλανδία, όπου κατά μέσο όρο παράχθηκαν 22,4 τόνοι αποβλήτων ανά κάτοικο το 2016, ποσότητα σχεδόν πενταπλάσια των 5,0 τόνων αποβλήτων ανά κάτοικο κατά μέσο όρο στην ΕΕ-28. Μερικά από τα κράτη μέλη με ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο παραγόμενων αποβλήτων ανά κάτοικο ανέφεραν πολύ υψηλά ποσοστά αποβλήτων από τις δραστηριότητες ορυχείων και λατομείων, ενώ αλλού οι κατασκευές και οι κατεδαφίσεις συχνά παρουσίαζαν υψηλά ποσοστά.

Ένα μεγάλο μέρος των αποβλήτων από δραστηριότητες ορυχείων και λατομείων και από κατασκευές και κατεδαφίσεις ταξινομείται ως κύρια ορυκτά απόβλητα: η ανάλυση που παρουσιάζεται στο διάγραμμα 2 διακρίνει τα κύρια ορυκτά απόβλητα από όλα τα άλλα απόβλητα. Σχεδόν τα δύο τρίτα (64 % ή 3,2 τόνοι ανά κάτοικο) του συνόλου των αποβλήτων που παράχθηκαν στην ΕΕ-28 το 2016 ήταν κύρια ορυκτά απόβλητα. Το σχετικό ποσοστό των κύριων ορυκτών αποβλήτων επί του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, κάτι που ενδεχομένως αντικατοπτρίζει, τουλάχιστον έως ένα βαθμό, τις διαφορετικές οικονομικές δομές. Γενικά, τα κράτη μέλη που παρουσίαζαν υψηλότερα ποσοστά κύριων ορυκτών αποβλήτων ήταν εκείνα που χαρακτηρίζονται από σημαντικές δραστηριότητες ορυχείων και λατομείων, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Σουηδία και η Φινλανδία και/ή δραστηριότητες κατασκευών και κατεδαφίσεων, όπως το Λουξεμβούργο· στα εν λόγω κράτη μέλη, τα κύρια ορυκτά απόβλητα ισοδυναμούν με το 85 % ή περισσότερο του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων, όπως επίσης και στο Λιχτενστάιν (91 %).

Διάγραμμα 2: Παραγωγή αποβλήτων, 2016
(kg ανά κάτοικο)
Πηγή: Eurostat (env_wasgen)

Παραγωγή αποβλήτων εκτός κύριων ορυκτών αποβλήτων

Το 2016 στην ΕΕ των 28 παράχθηκαν 905 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων εκτός των κύριων ορυκτών αποβλήτων, ποσότητα που ισοδυναμεί με 36 % του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων (διάγραμμα 2). Σε σχέση με το μέγεθος του πληθυσμού, αυτό σημαίνει ότι το 2016 κάθε κάτοικος της ΕΕ-28 παρήγαγε, κατά μέσον όρο, 1,8 τόνους αποβλήτων εξαιρουμένων των βασικών ορυκτών αποβλήτων (διάγραμμα 3).

Στα κράτη μέλη της ΕΕ, η παραγωγή αποβλήτων, με εξαίρεση τα κύρια ορυκτά απόβλητα, κυμαίνονταν, το 2016, κατά μέσο όρο από 9,0 τόνους ανά κάτοικο στην Εσθονία, και έως 0,8 τόνους ανά κάτοικο στην Κύπρο και την Κροατία. Η μεγάλη ποσότητα των αποβλήτων που παράγονται στην Εσθονία συνδέεται με την παραγωγή ενέργειας από πετρελαιούχο σχιστόλιθο.</newarticle>

Διάγραμμα 3: Παραγωγή αποβλήτων, εκτός των μεγάλων ορυκτών αποβλήτων, 2006 και 2016
(kg ανά κάτοικο)
Πηγή: Eurostat (env_wasgen)

Στον πίνακα 2 απεικονίζεται η εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων στην ΕΕ-28 με εξαίρεση τα κύρια ορυκτά απόβλητα, αναλυόμενη ανά οικονομική δραστηριότητα. Το 2016, τα υψηλότερα επίπεδα παραγωγής αποβλήτων καταγράφηκαν στις υπηρεσίες αποβλήτων και ύδρευσης, στα νοικοκυριά και σε δραστηριότητες μεταποίησης (228 εκατομμύρια τόνοι, 209 εκατομμύρια τόνοι και 191 εκατομμύρια τόνοι). Η εξέλιξή του καθένα από αυτούς τους τομείς ακολούθησε διαφορετική πορεία στην πάροδο του χρόνου: η παραγωγή αποβλήτων (εκτός κύριων ορυκτών αποβλήτων) από τις υπηρεσίες αποβλήτων και ύδρευσης αυξήθηκε κατά 105,7 % μεταξύ του 2004 και του 2016, από τα νοικοκυριά παρέμεινε αρκετά σταθερή (+1,8 %), και από μεταποιητικές δραστηριότητες μειώθηκε σημαντικά, κατά 29,6 %.

Πίνακας 2: Παραγωγή αποβλήτων, εκτός των μεγάλων ορυκτών αποβλήτων, EΕ-28, 2004-2016
(εκατ. τόνοι)
Πηγή: Eurostat (env_wasgen)

Παραγωγή επικίνδυνων αποβλήτων

Τα επικίνδυνα απόβλητα μπορεί να αποτελέσουν σοβαρό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον εάν η διαχείριση και η τελική διάθεσή τους δεν γίνεται με ασφάλεια. Από τα απόβλητα που παράχθηκαν στην ΕΕ-28 το 2016, 100,7 εκατομμύρια τόνοι (4,0 % του συνόλου) ταξινομήθηκαν ως επικίνδυνα.

Σε σύγκριση με το 2010, στην ΕΕ-28 παράχθηκαν, το 2016, 4,9 % περισσότερα επικίνδυνα απόβλητα, που αποτελεί αύξηση από άποψη ποσότητας από 96,0 σε 100,7 εκατομμύρια τόνους. Το 2016, το ποσοστό των επικίνδυνων αποβλήτων στο σύνολο των παραγόμενων αποβλήτων ήταν κάτω από 10,0 % σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, με εξαίρεση την Εσθονία και τη Βουλγαρία, όπου το ποσοστό ανερχόταν αντίστοιχα σε 39,9 % και 11,1 % του συνόλου (βλ. διάγραμμα 4). Το πολύ υψηλό ποσοστό της Εσθονίας οφειλόταν, κυρίως, στην παραγωγή ενέργειας από πετρελαιούχο σχιστόλιθο Μεταξύ των τρίτων χωρών που φαίνονται στο διάγραμμα 4, στη Σερβία καταγράφηκε το υψηλότερο ποσοστό επικίνδυνων αποβλήτων επί της συνολικής παραγωγής αποβλήτων (35,2 %) λόγω της εντατικής δραστηριότητας στον τομέα των ορυχείων και των λατομείων, ενώ ακολουθούσαν το Μαυροβούνιο (19,4 %) και η Νορβηγία (14,6 %).

Διάγραμμα 4: Παραχθέντα επικίνδυνα απόβλητα, 2010 και 2016
(% μερίδιο του συνολικού βάρους)
Πηγή: Eurostat (env_wasgen)

Επεξεργασία αποβλήτων

Το 2016 στην ΕΕ-28 υποβλήθηκαν σε επεξεργασία περίπου 2 312 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων. Η επεξεργασία αυτή δεν περιλαμβάνει τα εξαγόμενα απόβλητα, αλλά περιλαμβάνει την επεξεργασία αποβλήτων που εισάγονται στην ΕΕ και οι αναφερθείσες ποσότητες δεν είναι, συνεπώς, ευθέως συγκρίσιμες με εκείνες που αναφέρονται στην παραγωγή αποβλήτων.

Το διάγραμμα 5 δείχνει την εξέλιξη της επεξεργασίας των αποβλήτων στην ΕΕ των 28 για το σύνολο και τις κύριες κατηγορίες επεξεργασίας –ανάκτηση και διάθεση– κατά τη διάρκεια της περιόδου από το 2004 έως το 2016. Η ποσότητα των αποβλήτων που ανακτήθηκαν, με άλλα λόγια ανακυκλώθηκαν, χρησιμοποιήθηκαν για επίχωση (χρήση των αποβλήτων σε χώρους εκσκαφής για σκοπούς αποκατάστασης της κλίσης ή ασφάλειας ή για λόγους μηχανικής στην αρχιτεκτονική τοπίου) ή αποτεφρώθηκαν με ανάκτηση ενέργειας, αυξήθηκε κατά 28,2 % από 960 εκατομμύρια τόνους το 2004 σε 1 231 εκατομμύρια τόνους το 2016. Ως εκ τούτου, το μερίδιο της εν λόγω ανάκτησης στο σύνολο της επεξεργασίας των αποβλήτων αυξήθηκε από 45,4 % το 2004 σε 53,2 % το 2016. Η ποσότητα των αποβλήτων που διατέθηκαν μειώθηκε από 1 154 εκατομμύρια τόνους το 2004 σε 1 081 εκατομμύρια τόνους το 2016, δηλαδή μειώθηκε κατά 6,3 %. Το μερίδιο της διάθεσης στη συνολική επεξεργασία αποβλήτων μειώθηκε από 54,6 % το 2004 σε 46,8 % το 2016.

Διάγραμμα 5: Επεξεργασία αποβλήτων, EΕ-28, 2004-2016
(Δείκτης 2004 = 100)
Πηγή: Eurostat (env_wastrt)

Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, στην ΕΕ-28 το 2016, λίγο περισσότερο από το ήμισυ (53,2 %) των αποβλήτων υπέστησαν επεξεργασία με εργασίες ανάκτησης: ανακύκλωση (37,8 % των συνολικών επεξεργασμένων αποβλήτων), επίχωση (9,9 %) ή ανάκτηση ενέργειας (5,6 %). Το υπόλοιπο 46,8 % αποτέλεσε είτε αντικείμενο υγειονομικής ταφής (38,8 %) ή αποτεφρώθηκε χωρίς ανάκτηση ενέργειας (1,0 %) ή διατέθηκε με άλλο τρόπο (7,0 %). Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ παρατηρούνται σημαντικές διαφορές σχετικά με τη χρήση των διαφόρων μεθόδων επεξεργασίας. Για παράδειγμα, ορισμένα κράτη μέλη είχαν πολύ υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης (Ιταλία και Βέλγιο), ενώ άλλα προτίμησαν την υγειονομική ταφή (Βουλγαρία, Ρουμανία, Ελλάδα, Σουηδία και Φινλανδία), (βλ. πίνακα 3).

Πίνακας 3: Επεξεργασία αποβλήτων, 2016
(% του συνόλου)
Πηγή: Eurostat (env_wastrt)

Επεξεργασία επικίνδυνων αποβλήτων

Συνολικά, 76,8 εκατ. τόνοι επικίνδυνων αποβλήτων υποβλήθηκαν σε επεξεργασία στην ΕΕ των 28 το 2016, με πάνω από το ήμισυ αυτών να έχει υποβληθεί σε επεξεργασία σε μόλις τρία κράτη μέλη της ΕΕ, στη Γερμανία (28,0 %), στη Βουλγαρία (17,2 %) και στην Εσθονία (12,5 %) (διάγραμμα 6)

Διάγραμμα 6: Επεξεργασία επικίνδυνων αποβλήτων, 2016
(χιλιάδες τόνοι)
Πηγή: Eurostat (env_wastrt)

Το 2016, 33,9 % των επικίνδυνων αποβλήτων που υποβλήθηκαν σε επεξεργασία στην ΕΕ-28 διατέθηκε σε χώρους υγειονομικής ταφής, με άλλα λόγια εναποτέθηκε εντός ή επί του εδάφους ή μέσω επεξεργασίας εδάφους και διάθεσης σε υδάτινα συστήματα, ποσότητα ισοδύναμη προς 51 kg ανά κάτοικο (διάγραμμα 7). Το 5,9 % του συνόλου των επικίνδυνων αποβλήτων αποτεφρώθηκαν χωρίς ανάκτηση ενέργειας (9 kg ανά κάτοικο). Η ανάκτηση ενέργειας ήταν η επεξεργασία για 7,7 % (12 kg ανά κάτοικο). Πάνω από το ένα τρίτο (35,4 %) των επικίνδυνων αποβλήτων στην ΕΕ-28 ανακτήθηκε μέσω ανακύκλωσης ή επίχωσης το 2016, ποσότητα που ισοδυναμεί με 53 kg ανά κάτοικο.

Διάγραμμα 7: Επεξεργασία επικίνδυνων αποβλήτων, 2016
(kg ανά κάτοικο)
Πηγή: Eurostat (env_wastrt)

Πηγή δεδομένων για πίνακες και γραφήματα

Στατιστικές αποβλήτων: Πίνακες και διαγράμματα (στα αγγλικά)

Πηγές δεδομένων

Για την παρακολούθηση της εφαρμογής της πολιτικής για τα απόβλητα, ιδίως της συμμόρφωσης με τις αρχές της ανάκτησης και της ασφαλούς διάθεσης, απαιτούνται αξιόπιστες στατιστικές για την παραγωγή και τη διαχείριση των αποβλήτων από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Το 2002 εκδόθηκε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2150/2002 για τις στατιστικές των αποβλήτων, διαμορφώνοντας το πλαίσιο για εναρμονισμένες κοινοτικές στατιστικές στον εν λόγω τομέα.

Ξεκινώντας από το έτος αναφοράς 2004, ο κανονισμός απαιτεί από τα κράτη μέλη της ΕΕ να παρέχουν στοιχεία σχετικά με την παραγωγή, ανάκτηση και διάθεση αποβλήτων κάθε δύο χρόνια. Σήμερα υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την παραγωγή και επεξεργασία αποβλήτων για τα ζυγά έτη αναφοράς από το 2004 έως το 2016.

Πλαίσιο

Οι πολιτικές της ΕΕ για τη διαχείριση των αποβλήτων σκοπό έχουν να μειώσουν τις επιπτώσεις των αποβλήτων στο περιβάλλον και την υγεία και να βελτιώσουν την αποδοτική χρήση των ευρωπαϊκών πόρων. Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι να μετατραπεί η Ευρώπη σε κοινωνία της ανακύκλωσης, με αποφυγή της παραγωγής αποβλήτων και χρησιμοποίηση των αναπόφευκτων αποβλήτων ως πόρου, όπου είναι δυνατό. Ο σκοπός είναι η επίτευξη πολύ υψηλότερων επιπέδων ανακύκλωσης και η ελαχιστοποίηση της άντλησης πρόσθετων φυσικών πόρων. Η κατάλληλη διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί βασικό στοιχείο για την εξασφάλιση της αποδοτικής χρήσης των πόρων και της βιώσιμης ανάπτυξης των ευρωπαϊκών οικονομιών. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. the Europe 2020 strategy.

Ως εκ τούτου, η αναθεωρημένη οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα του 2008 εισήγαγε μια ιεράρχηση πέντε βαθμίδων, όπου η πρόληψη είναι η βέλτιστη επιλογή, ακολουθούμενη από την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και άλλες μορφές ανάκτησης, με την υγειονομική ταφή ως έσχατη λύση. Σύμφωνα με την εν λόγω ιεράρχηση, το 7th Environment Action Programme ορίζει τους ακόλουθους στόχους προτεραιότητας για την πολιτική στον τομέα των αποβλήτων στην ΕΕ:

μείωση της ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων·
μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης·
περιορισμό της αποτέφρωσης στα μη ανακυκλώσιμα υλικά·
σταδιακή κατάργηση της υγειονομικής ταφής για τα μη ανακυκλώσιμα και μη ανακτήσιμα απόβλητα·
διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των στόχων πολιτικής για τα απόβλητα σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.