Archive:Dane statystyczne dotyczące kształcenia wyższego

Dane pobrano z bazy we wrześniu 2018 r.

Planowana aktualizacja artykułu: marzec 2021 r.

Angielska wersja językowa jest bardziej aktualna.

This Statistics Explained article has been archived.

Highlights

W 2016 r. w UE w szkołach wyższych kształciło się 19,6 mln studentów, z których 61 % na studiach licencjackich.

W 2016 r. kobiety stanowiły 54 % wszystkich studentów w UE. Tylko na studiach doktoranckich większość stanowili mężczyźni.

Blisko jedna trzecia studentów w UE w 2016 r. studiowała nauki społeczne, dziennikarstwo, komunikację i informację, biznes, administrację lub prawo.

Stosunek liczby studentów do liczby nauczycieli akademickich w szkolnictwie wyższym, 2016 r.

Bułgaria: Z wyłączeniem studentów studiów doktoranckich lub równoważnych uczęszczających do organizacji naukowych. Dania, Rumunia: 2015 r. Irlandia: Dane niedostępne.
Francja: Instytucje prywatne: wyłączone. Krótki cykl kształcenia na poziomie studiów wyższych: niepełne. Pozostałe kształcenie wyższe: obejmuje kształcenie policealne i część krótkiego cyklu kształcenia na poziomie studiów wyższych.
Luksemburg: Krótki cykl kształcenia na poziomie studiów wyższych: 2015 r. Ogółem: z wyłączeniem krótkiego cyklu kształcenia na poziomie studiów wyższych.
Portugalia: Pozostałe szkolnictwo wyższe i szkolnictwo wyższe ogółem: obejmuje nauczycieli kształcenia policealnego, którzy prowadzą zajęcia w instytucjach szkolnictwa wyższego. Pozostałe szkolnictwo wyższe: 2014 r.
Zjednoczone Królestwo: Krótki cykl kształcenia na poziomie studiów wyższych i pozostałe szkolnictwo wyższe: 2014 r. Norwegia: Ogółem i pozostałe szkolnictwo wyższe: 2014 r.
Źródło: Eurostat (kod danych online: educ_uoe_perp04)

W niniejszym artykule przedstawiono dane statystyczne dotyczące kształcenia wyższego (poziom ISCED 5–8) w Unii Europejskiej (UE). Artykuł stanowi część publikacji internetowej dotyczącej kształcenia i szkolenia w UE. Kształcenie wyższe – oferowane przez uniwersytety i inne instytucje kształcenia wyższego – jest poziomem kształcenia następującym po kształceniu średnim. Jest postrzegane jako odgrywające zasadniczą rolę w społeczeństwie – sprzyja innowacyjności, przyczynia się do rozwoju i wzrostu gospodarczego i, w ujęciu ogólnym, poprawia dobrobyt obywateli. Niektóre uniwersytety europejskie należą do najbardziej prestiżowych na świecie.

Wielu komentatorów przewiduje, że w nadchodzących latach wzrośnie zapotrzebowanie na osoby z wysokimi kwalifikacjami; już teraz w niektórych państwach członkowskich UE istnieją różnice w kwalifikacjach. Pod wpływem technologii cyfrowych rośnie elastyczność i złożoność miejsc pracy. Prowadzi to do wzrostu liczby pracodawców poszukujących pracowników posiadających zdolności niezbędne do zarządzania złożonymi informacjami, myślących samodzielnie, kreatywnych, korzystających z zasobów w mądry i efektywny sposób, którzy potrafią również skutecznie komunikować się z innymi.

Stosunkowo duża liczba studentów jest mobilna w wymiarze międzynarodowym i studiuje za granicą: analizę tego zjawiska przedstawiono w osobnym artykule.

Full article

Udział

Tabela 1 przedstawia dane dotyczące liczby studentów na każdym z czterech poziomów kształcenia wyższego. We wszystkich państwach członkowskich UE w kształceniu wyższym występuje poziom licencjacki, magisterski i doktorancki, natomiast krótki cykl kształcenia na poziomie studiów wyższych, który jest zwykle bardziej praktyczny i ukierunkowany na konkretny zawód, aby przygotować studentów do wejścia na rynek pracy, nie jest częścią systemu kształcenia w Bułgarii, Estonii, Grecji, na Litwie, w Rumunii ani w Finlandii, ani też w Liechtensteinie, Macedonii Północnej czy Serbii. Jest też raczej nietypowy w kilku innych państwach, np. w Republice Czeskiej, Niemczech, Chorwacji, Polsce czy Portugalii.

Udział według poziomu

W 2016 r. w UE-28 liczba studentów wynosiła 19,6 mln (zob. tabela 1), z czego 7,3 % realizowało krótkie cykle kształcenia na poziomie studiów wyższych, 61,3 % studiowało na studiach licencjackich, 27,6 % – na studiach magisterskich, a 3,9 % – na studiach doktoranckich.

W 2016 r. w Niemczech, najliczniejszym państwie członkowskim UE, odnotowano 3,0 mln studentów, co stanowiło najwyższą liczbę w UE i 15,5 % studentów w całej UE-28. Na kolejnych miejscach pod względem liczby studentów znalazły się Francja (12,7 % ogólnej liczby), Wielka Brytania (12,2 %), Hiszpania (10,0 %), Włochy (9,3 %), Polska (8,2 %) oraz Holandia, gdzie studiowało 4,3 % wszystkich studentów w UE-28.

Krótkie cykle kształcenia były najpowszechniejsze we Francji, gdzie tę formę kształcenia wybrała jedna piąta (20,0 %) wszystkich studentów; były one też stosunkowo powszechne na w Hiszpanii, na Łotwie, w Austrii i na Malcie; w tych państwach odsetek studentów takich studiów wynosił od 19 % do 15 %. W Turcji krótkie cykle kształcenia były jeszcze popularniejsze – ponad jedna trzecia (34,2 %) wszystkich studentów realizowała takie programy.

W 2016 r. w każdym państwie członkowskim UE więcej było studentów na poziomie licencjackim niż na którymkolwiek z pozostałych poziomów kształcenia wyższego. Francja, Austria i Luksemburg były jedynymi państwami członkowskimi, w których mniej niż 50 % wszystkich studentów studiowało na poziomie licencjackim. Z kolei w Irlandii (75,2 %), Holandii (76,0 %) i na Litwie (76,6 %) ponad trzy czwarte studentów studiowało na poziomie licencjackim, a w Grecji ich liczba sięgała blisko dziewięciu dziesiątych (87,2 %); wysoki odsetek takich studentów odnotowano także w Serbii (79,9 %) i Macedonii Północnej (94,6 %).

W 2016 r. mniej niż jedna piąta wszystkich studentów studiowała na poziomie magisterskim w Holandii, Belgii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Irlandii (a także w Serbii), zaś w Grecji (a także w Turcji i Macedonii Północnej) udział ten nie przekraczał jednej dziesiątej. Z drugiej strony więcej niż jedna trzecia studentów studiowała na poziomie magisterskim w Portugalii, w Republice Czeskiej, we Francji, w Luksemburgu, w Chorwacji, na Cyprze, na Słowacji i we Włoszech.

W 2016 r. najwyższy odsetek studentów studiujących na poziomie doktoranckim wśród państw członkowskich UE odnotowano w Luksemburgu – 8,8 %, lecz jeszcze wyższy w Liechtensteinie (18,3 %) – zob. tabela 1. Oprócz tych stosunkowo małych państw wysokie odsetki doktorantów odnotowano także w Finlandii (6,6 %), Republice Czeskiej i Niemczech (po 6,5 %), a wśród państw trzecich uwzględnionych w tabeli 1 wysoki odsetek wynoszący 8,3 % odnotowano w Szwajcarii. W całej UE najmniejszy udział studentów studiów doktoranckich w ogólnej liczbie studentów odnotowano na Malcie (0,9 %), gdzie instytucje szkolnictwa wyższego powstały dopiero niedawno i nadal trwa proces ich rozwoju; jeszcze niższy odsetek odnotowano w Macedonii Północnej (0,7 %).

Udział mężczyzn i kobiet w szkolnictwie wyższym

W 2016 r. kobiety stanowiły według szacunków 54,1 % wszystkich studentów w UE-28. Odsetek kobiet był nieco wyższy wśród studentów studiujących na poziomie magisterskim (57,1 %), zaś trochę niższy wśród studentów studiujących na poziomie licencjackim (53,2 %) oraz uczestniczących w krótkich cyklach kształcenia (52,1 %). Na studiach doktoranckich jednak większość studentów (52,2 %) stanowili mężczyźni.

W 2016 r. niemal trzy piąte wszystkich studentów w Szwecji, na Słowacji, w bałtyckich państwach członkowskich i w Polsce stanowiły kobiety. Kobiety stanowiły też większość studentów we wszystkich pozostałych państwach członkowskich UE z wyjątkiem Grecji (gdzie stanowiły 48,5 % studentów) i Niemiec (48,2 %). Studentki stanowiły mniejszość także w Szwajcarii, Turcji i Liechtensteinie.

Jeżeli chodzi o studentów na poziomie licencjackim, Grecja (47,8 % kobiet) i Niemcy (45,9 %) były jedynymi państwami członkowskimi UE, w których w 2016 r. studiowało więcej mężczyzn niż kobiet; tak było również w przypadku Szwajcarii, Turcji i Liechtensteinu. Najwyższy odsetek studentek wśród osób studiujących na poziomie licencjackim odnotowano w Szwecji (63,2 %). Wśród studentów na poziomie magisterskim kobiety stanowiły większość we wszystkich państwach członkowskich UE, były jednak w mniejszości w Turcji i Liechtensteinie. Największy udział kobiet odnotowano w bałtyckich państwach członkowskich, w Polsce, na Cyprze, w Słowenii, w Chorwacji i na Słowacji, gdzie kobiety stanowiły ponad 60 % ogólnej liczby studentów na poziomie magisterskim.

Jeżeli chodzi o pozostałe dwa poziomy kształcenia wyższego, na których jest mniej studentów, sytuacja nie jest tak jednoznaczna. W przypadku krótkich cyklów kształcenia w 8 z 22 państw członkowskich, dla których dane są dostępne, większość studentów stanowili mężczyźni, natomiast w przypadku studentów studiów doktoranckich mężczyźni stanowili większość w jednej, a kobiety większość w drugiej połowie państw członkowskich UE (14 z 28).

Tabela 1: Liczba studentów według poziomu i płci, 2016 r.
(w tys.)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_enrt01)

Kierunki studiów

W 2016 r. w całej UE-28 niemal jedna trzecia (32,0 %) wszystkich studentów studiowała nauki społeczne, dziennikarstwo, komunikację i informację, biznes, administrację lub prawo (w przypadku Holandii przedstawione informacje opierają się na danych z 2015 r.). Kobiety stanowiły 57.6 % wszystkich studentów w tej dziedzinie edukacji — zob. wykres 1. Na drugim miejscu pod względem popularności znalazły się kierunki związane z inżynierią, produkcją i budownictwem, które wybrało 15,7 % wszystkich studentów. Na tych kierunkach niemal trzy czwarte (74,1 %) wszystkich studentów stanowili mężczyźni. Trzecim co do popularności obszarem studiów, który wybrało 13,4 % wszystkich studentów, było zdrowie i opieka społeczna. Na tym kierunku kobiety stanowiły niemal trzy czwarte (71,2 %) łącznej liczby studentów. Spośród pozostałych kierunków studiów przedstawionych na wykresie 1 największy odsetek kobiet odnotowano wśród studentów kierunków związanych z edukacją (78,0 % wszystkich studentów); kobiety stanowiły też niemal dwie trzecie (64,5 %) wszystkich studiujących sztukę i nauki humanistyczne. Z kolei na kierunkach związanych z naukami przyrodniczymi, matematyką, statystyką oraz technologiami informacyjno-komunikacyjnymi odsetek mężczyzn wynosił 61,1 % łącznej liczby studentów.

Wykres 1: Rozkład studentów według kierunku studiów i płci w UE-28, 2016 r.
(%)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_enrt03)

Absolwenci

W 2016 r. około 4,7 mln studentów ukończyło studia w instytucjach szkolnictwa wyższego w UE-28: liczba ta opiera się na najnowszych dostępnych informacjach z każdego państwa członkowskiego, w tym danych za 2015 r. w przypadku Holandii. W 2016 r. najwięcej absolwentów szkół wyższych odnotowano we Francji (773 tys.), na kolejnych miejscach znalazły się: Wielka Brytania (754 tys.), Niemcy (557 tys.; liczba ta nie uwzględnia absolwentów wyższych szkół zawodowych) i Polska (488 tys.). Należy zaznaczyć, że stosunkowo duża liczba absolwentów w Wielkiej Brytanii i Francji, przynajmniej w pewnym stopniu, może odzwierciedlać krótszy średni czas trwania programu kształcenia; przykładowo we Francji odnotowano największy spośród wszystkich państw członkowskich UE odsetek studentów, którzy realizowali krótkie cykle kształcenia.

Tabela 2: Liczba absolwentów szkół wyższych według kierunku studiów, 2016 r.
(w tys.)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_grad02)

Z analizy liczby absolwentów według kierunku studiów w UE-28 w 2016 r. (dane za 2015 r. dla Holandii) wynika, że ponad jedna trzecia (34,1 %) wszystkich studentów ukończyło nauki społeczne, dziennikarstwo, komunikację i informację, biznes, administrację lub prawo. Odsetek ten był wyższy niż równoważny odsetek (32,0 %) studentów wciąż studiujących na tych kierunkach w 2016 r., co sugeruje, że w ostatnich latach mniej osób rozpoczęło studia na tych kierunkach lub że średnie wskaźniki przerywania studiów albo średni czas trwania kursów były wyższe na innych kierunkach. Podobną sytuację zaobserwowano na kierunkach związanym ze zdrowiem i opieką społeczną, w przypadku których odsetek absolwentów wynosił 13,7 % w stosunku do 13,4 % studentów podejmujących naukę na tych kierunkach, a także w przypadku kierunków związanych z edukacją (9,0 % absolwentów w porównaniu z 7,4 % studentów) i usługami (3,7 % absolwentów w porównaniu z 3,5 % studentów). Odwrotna sytuacja wystąpiła w przypadku pozostałych kierunków: studiów związanych z inżynierią, produkcją i budownictwem (14,8 % absolwentów i 15,7 % studentów); nauk przyrodniczych, matematyki i statystyki; technologii informacyjno-komunikacyjnych (11,0 % absolwentów i 12,3 % studentów); sztuki i nauk humanistycznych (11,0 % absolwentów i 12,2 % studentów); rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa i weterynarii (1,7 % absolwentów i 1,9 % studentów).

Tabela 3: Rozkład absolwentów szkół wyższych według kierunku studiów, 2016 r.
(%)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_grad02)

Wśród państw członkowskich UE można wskazać kilka kierunków, które w 2016 r. ukończyła szczególnie duża lub szczególnie mała – w porównaniu ze średnią UE – grupa studentów. Odsetek absolwentów kierunków związanych z naukami społecznymi, dziennikarstwem, komunikacją i informacją, biznesem, administracją lub prawem był stosunkowo niski w Finlandii i Hiszpanii, gdzie stanowił on niewiele ponad jedną czwartą wszystkich absolwentów w 2016 r., natomiast dużo wyższy odsetek odnotowano w Luksemburgu (51,7 % wszystkich absolwentów) i Bułgarii (49,0 %). Podobna analiza przeprowadzona dla kierunków związanych z inżynierią, produkcją i budownictwem wykazuje, że odsetek absolwentów tych kierunków był stosunkowo niski w Luksemburgu, Holandii (dane za 2015 r.) na Malcie i w Wielkiej Brytanii, natomiast stosunkowo wysoką liczbę absolwentów tych kierunków odnotowano w Austrii (20,5 %), Portugalii (21,3 %), a zwłaszcza w Niemczech (22,0 %). Odsetek absolwentów nauk przyrodniczych, matematyki, statystyki oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych był stosunkowo niski w Belgii, na Cyprze, na Litwie i w Bułgarii, natomiast szczególnie wysoki w Niemczech (14,0 %), Irlandii (15,0 %) i Wielkiej Brytanii (17,2 %). Odsetek absolwentów kierunków związanych ze zdrowiem i opieką społeczną był stosunkowo niski w Luksemburgu, Bułgarii, Niemczech, Austrii i na Cyprze, natomiast stosunkowo wysoki w Finlandii (19,7 %), Danii (20,3 %), Szwecji (22,2 %), a szczególnie wysoki w Belgii (26,5 %). Wreszcie, odsetek absolwentów kierunków związanych z edukacją był stosunkowo niski we Włoszech, Francji i Rumunii, natomiast szczególnie wysoki w Hiszpanii (16,5 %), na Węgrzech (16,6 %), na Cyprze (17,0 %) i na Malcie (18,0 %).

W 2016 r. blisko trzy piąte (57,6 %) wszystkich absolwentów w UE-28 stanowiły kobiety. Z analizy według kierunku studiów w UE-28 (dla Holandii zastosowano dane z 2015 r.) wynika, że odsetek ten był nieco wyższy (60,7 %) w przypadku nauk społecznych, dziennikarstwa, komunikacji i informacji, biznesu, administracji i prawa; sięgał ponad dwóch trzecich w przypadku kierunków związanych ze sztuką i naukami humanistycznymi (66,9 %), wynosił blisko trzy czwarte w przypadku zdrowia i opieki społecznej (73,9 %), natomiast wartość maksymalną wynoszącą więcej niż cztery piąte (80,4 %) odnotowano w przypadku kierunków związanych z edukacją (zob. wykres 2). Mężczyźni stanowili blisko trzy piąte (57,5 %) wszystkich absolwentów nauk przyrodniczych, matematyki, statystyki oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych, a niemal trzy czwarte (72,3 %) wszystkich absolwentów kierunków związanych z inżynierią, produkcją i budownictwem. W przypadku dwóch mniej popularnych dziedzin, tj. rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa i weterynarii oraz usług, liczba mężczyzn i kobiet wśród absolwentów była niemal równa.

Wykres 2: Rozkład absolwentów szkół wyższych według kierunku studiów i płci w UE-28, 2016 r.
(%)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_grad02)

W stosunku do wielkości populacji osób w wieku 20–29 lat w ostatnich latach wzrosła liczba absolwentów szkół wyższych, którzy ukończyli kierunki związane z naukami przyrodniczymi, matematyką, statystyką oraz technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. Wykres 3 przedstawia różnicę między liczbą mężczyzn i kobiet wśród absolwentów tych kierunków w 2016 r. Z przedstawionych danych wynika, że wśród absolwentów tych kierunków w UE-28 było niemal dwukrotnie więcej mężczyzn niż kobiet. Różnica pomiędzy liczbą kobiet i mężczyzn wśród absolwentów kierunków związanych z naukami przyrodniczymi, matematyką, statystyką oraz technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (w stosunku do wielkości populacji) była największa w Austrii, gdzie liczba absolwentów była 2,7 raza wyższa niż liczba absolwentek; stosunkowo duże różnice odnotowano także w Belgii, Finlandii, Holandii (dane z 2015 r.), na Malcie, w Luksemburgu, Irlandii i Niemczech. Z kolei na Cyprze, w Rumunii i Polsce liczba mężczyzn, którzy ukończyli nauki przyrodnicze, matematykę, statystykę lub technologie informacyjno-komunikacyjne (w stosunku do wielkości populacji), była o mniej niż 40 % wyższa niż liczba absolwentek tych samych kierunków.

Wykres 3: Liczba absolwentów szkół wyższych w dziedzinach nauk przyrodniczych, matematyki, informatyki, inżynierii, produkcji i budownictwa, 2016 r.
(liczba na 1 000 mieszkańców w wieku 20–29 lat)
Źródło: Eurostat (educ_grad04)

Pracownicy dydaktyczni i stosunek liczby studentów do liczby nauczycieli akademickich

W 2016 r. (dla Danii i Irlandii wykorzystano dane z 2015 r.) w szkolnictwie wyższym w UE-28 pracowało 1,5 mln nauczycieli akademickich (zob. tablica 4), z których niewielka mniejszość – około 100 tys. – nauczało w ramach krótkich cykli kształcenia. Ponad jedna czwarta (27,1 %) pracowników dydaktycznych szkolnictwa wyższego w UE-28 była zatrudniona w Niemczech, a nieco ponad jedna dziesiąta – w Hiszpanii (11,1 %) i w Wielkiej Brytanii (10,2 %).

Tabela 4: Liczba pracowników dydaktycznych w szkolnictwie wyższym według poziomu i płci, 2016 r.
(w tys.)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_perp01)

W przeciwieństwie do pracowników dydaktycznych kształcenia podstawowego i średniego, gdzie kobiety stanowiły większość, większość pracowników dydaktycznych szkolnictwa wyższego stanowili mężczyźni. W 2016 r. niemal trzy piąte (57,4 %) pracowników dydaktycznych w szkolnictwie wyższym w UE-28 stanowili mężczyźni; w Grecji ten odsetek wynosił w przybliżeniu dwie trzecie (66,2 %), a w Luksemburgu, na Malcie, we Włoszech, Republice Czeskiej i Niemczech przekraczał 60 % Z kolei kobiety stanowiły większość pracowników dydaktycznych w szkolnictwie wyższym w Finlandii (51,7 %), na Łotwie (55,3 %) i na Litwie (56,5 %).

W 2016 r. stosunek liczby studentów do liczby nauczycieli akademickich w szkolnictwie wyższym w UE-28 wynosił średnio 15,0. Wśród państw członkowskich UE najwyższy stosunek liczby studentów do liczby nauczycieli akademickich odnotowano w Grecji (39,6), przy czym wskaźniki przekraczające 20 odnotowano także w Belgii i we Włoszech. Z kolei jednocyfrowy stosunek liczby studentów do liczby nauczycieli akademickich odnotowano w Luksemburgu (7,6) i na Malcie (9,7), a stosunkowo niskie wskaźniki także w Szwecji i Danii (dane z 2015 r.).

Tabela 5: Stosunek liczby studentów do liczby nauczycieli akademickich w szkolnictwie wyższym, 2016 r.
(liczba studentów przypadająca na jednego nauczyciela akademickiego)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_perp04)

Środki finansowe

Dane dotyczące wydatków publicznych na szkolnictwo wyższe w relacji do produktu krajowego brutto (PKB) są dostępne dla 27 państw członkowskich UE – zob. wykres 4. W 2015 r. wskaźnik ten sięgał od 0,5 % w Luksemburgu i 0,7 % w Bułgarii, Rumunii, na Węgrzech i w Grecji do 1,8 % w Austrii i 1,9 % w Finlandii i Szwecji, aż do maksymalnej wartości 2,4 % w Danii (dane z 2014 r.). Średnia dla UE-28 wynosiła 1,2 %.

Wykres 4: Wydatki publiczne na szkolnictwo wyższe w odniesieniu do PKB, 2015 r.
(%)
Źródło: Eurostat (educ_uoe_fine06)

Dane źródłowe tablic i wykresów

Tertiary education statistics: tables and figures (w jęz. angielskim)

Źródła danych

Źródło

Normy międzynarodowych danych statystycznych dotyczących edukacji określają trzy organizacje międzynarodowe:

Instytut Statystyki Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO);
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD);
Eurostat, urząd statystyczny UE.

Źródłem danych wykorzystanych w artykule są zgromadzone wspólnie przez UNESCO/OECD/Eurostat (UOE) dane statystyczne dotyczące edukacji – stanowią one podstawę kluczowych elementów bazy danych statystycznych Eurostatu dotyczących kształcenia; oprócz tego wspólnego gromadzenia danych Eurostat gromadzi także dane dotyczące naborów regionalnych oraz nauczania języków obcych.

Rozporządzenie nr 452/2008 z dnia 23 kwietnia 2008 r. stanowi podstawę prawną gromadzenia i opracowywania danych statystycznych UE dotyczących kształcenia i uczenia się przez całe życie. Przyjęto dwa rozporządzenia Komisji Europejskiej dotyczące gromadzenia danych dotyczących kształcenia i szkolenia. Pierwsze rozporządzenie Komisji (UE) nr 88/2011 z dnia 2 lutego 2011 r. dotyczyło danych za lata szkolne 2010/2011 i 2011/2012, natomiast rozporządzenie Komisji (UE) nr 912/2013 z dnia 23 września 2013 r. dotyczy danych za rok szkolny 2012/2013 i za lata następne.

Więcej informacji dotyczących wspólnego gromadzenia danych można znaleźć w artykule dotyczącym metodyki UOE.

Klasyfikacja

Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (ISCED), zawierająca opisy różnych poziomów kształcenia, stanowi podstawę międzynarodowych danych statystycznych dotyczących kształcenia; została ona opracowana przez UNESCO w 1976 r. i zaktualizowano ją w 1997 r., a następnie w 2011 r. ISCED 2011 wyróżnia dziewięć poziomów kształcenia: wczesna edukacja (poziom 0); kształcenie podstawowe (poziom 1); kształcenie średnie I stopnia (poziom 2); kształcenie średnie II stopnia (poziom 3); kształcenie policealne (poziom 4); krótki cykl kształcenia na poziomie studiów wyższych (poziom 5); studia licencjackie lub równoważne (poziom 6); studia magisterskie lub równoważne (poziom 7); studia doktoranckie lub równoważne (poziom 8). Pierwsze wyniki w oparciu o klasyfikację ISCED 2011 opublikowano w 2015 r. i dotyczyły one roku odniesienia 2013 w przypadku danych dotyczących uczniów/studentów i pracowników dydaktycznych oraz roku odniesienia 2012 w przypadku danych dotyczących wydatków. Klasyfikacja ta stanowi podstawę wszystkich informacji statystycznych przedstawionych w niniejszym artykule.

Kształcenie wyższe bazuje na kształceniu średnim i oferuje zajęcia edukacyjne w specjalistycznych dziedzinach kształcenia. Kształcenie wyższe obejmuje nie tylko tzw. kształcenie „akademickie”, ale również zaawansowane kształcenie lub doskonalenie zawodowe. Treść programów nauczania na poziomie wyższym jest bardziej złożona i zaawansowana niż na niższych poziomach ISCED. Jedynym wymogiem dostępu do kształcenia wyższego jest ukończenie programów na poziomie ISCED 3, które dają bezpośredni dostęp do programów kształcenia wyższego pierwszego stopnia (dostęp do nich można uzyskać również po ukończeniu programów ISCED 4). Poza wymogami kwalifikacyjnymi dostęp do programów kształcenia na tych poziomach może zależeć od wyboru przedmiotów lub uzyskanych ocen. Ponadto konieczne może być zdanie egzaminów wstępnych.

Na ogół istnieje jasna hierarchia kwalifikacji przyznawanych po ukończeniu poszczególnych programów kształcenia wyższego. Przejście między programami kształcenia na poziomie wyższym nie zawsze jest jednak klarowne; może istnieć możliwość łączenia programów i przenoszenia uzyskanych punktów między programami. W niektórych przypadkach punkty uzyskane w ramach uprzednio zakończonych programów kształcenia mogą być również zaliczane na poczet programu realizowanego na wyższym poziomie ISCED. Ukończenie kształcenia na poziomie ISCED 7 jest jednak na ogół niezbędne, aby rozpocząć kształcenie na poziomie ISCED 8.

W klasyfikacjach ISCED 1997 i ISCED 2011 opisano również dziedziny kształcenia i szkolenia, zastąpiono je jednak następnie klasyfikacją ISCED-F 2013. Do 2015 r. dane Eurostatu z podziałem na dziedziny kształcenia były klasyfikowane zgodnie z ISCED 1997 (klasyfikacja ta jest identyczna z ISCED 2011 pod względem dziedzin kształcenia). Dane od 2016 r. są już klasyfikowane zgodnie z ISCED-F-2013. Szerokie grupy dziedzin kształcenia w ISCED 1997 są następujące: programy ogólne; kształcenie; sztuka i nauki humanistyczne; nauki społeczne, zarządzanie i prawo; nauki ścisłe, matematyka i cyfrowe przetwarzanie danych; inżynieria, produkcja i budownictwo; rolnictwo i weterynaria; zdrowie i opieka socjalna; oraz usługi.

Kluczowe pojęcia

Stosunek liczby studentów do liczby nauczycieli akademickich w szkolnictwie wyższym oblicza się, dzieląc liczbę studentów studiów dziennych przez liczbę nauczycieli akademickich zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy; stosunku tego nie należy mylić ze średnią liczbą osób na zajęciach, która odnosi się do liczby studentów uczestniczących w danych zajęciach czy warsztatach.

W tabelach zamieszczonych w tym artykule stosuje się następujący zapis:
Wartość wpisana kursywą	przewidywana, wstępna lub szacowana wartość danych, która w związku z tym prawdopodobnie ulegnie zmianie;
:	wartość niedostępna, poufna lub niewiarygodna.
–	nie dotyczy.

Kontekst

Proces boloński

Od czasu rozpoczęcia procesu bolońskiego (zob. artykuł na temat Education and training statistics introduced (w jęz. angielskim)) nastąpił znaczny rozwój systemów kształcenia wyższego, czemu towarzyszyły istotne reformy struktury tytułów/stopni i systemów zapewniania jakości. Kryzys finansowy i gospodarczy wywarł jednak wieloraki wpływ na kształcenie wyższe – niektóre państwa członkowskie UE zwiększyły inwestycje, natomiast inne dokonały radykalnych cięć wydatków przeznaczonych na kształcenie wyższe. W 2018 r. Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego (w jęz. angielskim) opublikowała przegląd wdrażania procesu bolońskiego zatytułowany The European Higher Education Area in 2018: Bologna Process Implementation Report (w jęz. angielskim).

Chociaż proces boloński uruchomił szereg reform mających na celu zwiększenie kompatybilności, porównywalności, konkurencyjności i atrakcyjności europejskiego szkolnictwa wyższego dla studentów, jest to zaledwie jeden z elementów szerzej zakrojonych starań dotyczących szkolnictwa wyższego. Aby ustanowić synergię między procesem bolońskim i procesem kopenhaskim (na rzecz ściślejszej współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego (w jęz. angielskim)), Komisja Europejska i państwa członkowskie UE ustanowiły europejskie ramy kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (w jęz. angielskim).

Benchmarki strategii „Europa 2020” oraz ET 2020

Instytucje szkolnictwa wyższego są kluczowymi partnerami w realizacji strategii UE na rzecz napędzania i utrzymywania wzrostu gospodarczego: w strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu (w jęz. angielskim) określono cel, zgodnie z którym 40 % mieszkańców UE w wieku 30–34 lat powinno do 2020 r. posiadać wykształcenie wyższe. Poprawa wyników systemów kształcenia i szkolenia na wszystkich poziomach oraz zwiększenie uczestnictwa w szkolnictwie wyższym stanowi również jedną z zintegrowanych wytycznych dotyczących gospodarki i zatrudnienia, które zmieniono jako element strategii „Europa 2020”.

Zaktualizowane strategiczne ramy europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (znane jako ET 2020) zostały przyjęte przez Radę w maju 2009 r. Ustanowiono w nich cztery strategiczne cele w zakresie kształcenia i szkolenia w UE:

urzeczywistnianie uczenia się przez całe życie i mobilności w celach edukacyjnych;
poprawa jakości i skuteczności kształcenia i szkolenia;
promowanie równości, spójności społecznej i aktywnej postawy obywatelskiej; oraz
zwiększanie kreatywności i innowacyjności, w tym przedsiębiorczości, na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia.

W strategii tej określono szereg benchmarków, które należy osiągnąć do 2020 r., w tym wyżej wymieniony cel polegający na osiągnięciu co najmniej 40 % odsetka osób w wieku 30–34 lata posiadających wykształcenie wyższe. W listopadzie 2011 r. Rada przyjęła dwa uzupełniające benchmarki dotyczące mobilności edukacyjnej. W ramach pierwszego z nich określono cel, który należy zrealizować do 2020 r. i zgodnie z którym co najmniej 20 % absolwentów szkół wyższych w UE-28 powinno odbyć okres studiów wyższych lub szkolenia (w tym praktyki zawodowej) za granicą odpowiadający minimum 15 punktom europejskiego systemu transferu i akumulacji punktów (ECTS) lub trwający co najmniej trzy miesiące. Drugi benchmark, dotyczący zdolności do zatrudnienia, dodano w maju 2012 r.: do 2020 r. w UE-28 odsetek zatrudnionych absolwentów w wieku 20–34 lat, którzy zakończyli kształcenie i szkolenie, nie później niż trzy lata przed rokiem referencyjnym, powinien wynosić co najmniej 82 %.

Erasmus+

Program Erasmus był jednym z najbardziej znanych programów europejskich i funkcjonował przez nieco ponad ćwierć wieku; w 2014 r. zastąpiono go unijnym programem na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu, znanym jako Erasmus+. W dziedzinie szkolnictwa wyższego Erasmus+ daje studentom i nauczycielom akademickim możliwość rozwoju umiejętności i zwiększenia ich możliwości zatrudnienia. Studenci mogą studiować za granicą do 12 miesięcy (w każdym cyklu kształcenia wyższego). Oczekuje się, że w latach 2014–2020 w programie Erasmus+ weźmie udział ponad dwa miliony studentów, w tym szacowane 25 tys. studentów wspólnych programów studiów magisterskich.

W maju 2018 r. Komisja Europejska przyjęła wnioski ustawodawcze w sprawie programu Erasmus na lata 2021–2027, zgodnie z którymi budżet programu ma zostać podwojony do 30 mld EUR, co powinno umożliwić udział w programie 12 milionom osób.