Archive:Dane statystyczne dotyczące cen gazu ziemnego

Dane pobrano z w maju 2020 r.

Planowana aktualizacja artykułu: Sierpień 2021 r.

This Statistics Explained article has been archived on 11 December 2020.

Highlights

W drugiej połowie 2019 r. ceny gazu w UE dla gospodarstw domowych były najwyższe w Szwecji (0,12 EUR/kWh), a najniższe w Rumunii (0,03 EUR/kWh).

W drugiej połowie 2019 r. ceny gazu w UE dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi były najwyższe w Finlandii (0,06 EUR/kWh) i najniższe w Belgii (0,02 EUR/kWh).

Ceny gazu ziemnego (w tym podatki) dla gospodarstw domowych w drugiej połowie 2019 r.

W niniejszym artykule przeanalizowano zmiany cen gazu ziemnego zarówno dla gospodarstw domowych, jak i dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi w Unii Europejskiej (UE); zawarto w nim również dane dotyczące cen w Zjednoczonym Królestwie, Serbii, Turcji, Bośni i Hercegowinie, Mołdawii i Gruzji.

Cena energii w UE zależy od różnych uwarunkowań podażowo-popytowych, w tym sytuacji geopolitycznej, krajowego koszyka energetycznego, dywersyfikacji importu, kosztów sieci, kosztów ochrony środowiska, ciężkich warunków pogodowych bądź poziomu akcyzy i opodatkowania. Należy pamiętać, że ceny przedstawione w niniejszym artykule obejmują podatki, opłaty i VAT płacone przez gospodarstwa domowe, jednak nie obejmują podlegających zwrotowi podatków i opłat oraz VAT w przypadku odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi.

Full article

Ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych

Najwyższe były ceny gazu w Szwecji, Hiszpanii oraz Niderlandach

W przypadku gospodarstw domowych (zdefiniowanych na potrzeby niniejszego artykułu jako średniej wielkości konsumenci o rocznym zużyciu w przedziale 20 gigadżuli (GJ) i 200 GJ), w drugiej połowie 2019 r. najwyższe ceny gazu ziemnego były w Szwecji, Hiszpanii i w Niderlandach (zob. wykres 1), a najniższe w Rumunii, na Węgrzech i na Łotwie. Cena gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w Szwecji (0,1167 EUR za kWh) była ponad trzy i pół raza wyższa od ceny w Rumunii (0,0332 EUR za kWh).

Wykres 1: Ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w drugiej połowie 2019 r.
(EUR za kWh)
Źródło: Eurostat (nrg_pc_202)

Cena średnia w UE-27 — średnia ważona uwzględniająca najbardziej aktualne dane (z 2018 r.) dotyczące zużycia gazu ziemnego w gospodarstwach domowych — wyniosła 0,0720 EUR za kWh.

Na wykresie 2 przedstawiono zmiany cen gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w UE-27 od pierwszej połowy 2008 r. Ogólnie rzecz biorąc, ceny te są wyższe w drugim półroczu każdego roku. Wynika to z efektu sezonowości. Ogólny trend cen całkowitych gazu ziemnego w UE-27 był wzrostowy, z dolnego poziomu 0,0558 EUR za kWh w drugiej połowie 2009 r. do wartości maksymalnej 0,0746 EUR za kWh w drugiej połowie 2013 r. Obniżał się on od 2013 r. do 2017 r., ale zaczął znów wzrastać w 2018 r. i wzrasta nadal. Cena bez podatków za drugie półrocze 2019 r. jest po uwzględnieniu inflacji niższa niż cena w pierwszym półroczu 2008 r., pomimo faktu, że ceny w pierwszym półroczu są zazwyczaj niższe od tych w drugim półroczu. Jednakże, jeśli uwzględnić podatki, spadek ten jest mniej wyraźny, ponieważ obciążenie podatkowe wzrosło z 25 % w 2008 r. do 31 % w 2019 r.

Wykres 2: Ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych, UE-27, lata 2008-2019
(EUR za kWh)
Źródło: Eurostat (nrg_pc_202)

Obciążenie podatkami i opłatami różni się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich

Na wykresie 3 przedstawiono udział podatków i opłat w całkowitej cenie detalicznej gazu ziemnego dla gospodarstw domowych. Względny udział podatków w cenie w drugiej połowie 2019 r. był najniższy w Grecji (7,8 %), gdzie do ceny bazowej naliczano niską stawkę podatku VAT. Najwyższe podatki pobierano w Danii, gdzie podatki i opłaty stanowiły 60,2 % ostatecznej ceny; udział ten przekroczył połowę ceny również w Niderlandach (54,0 %). W UE-27 udział VAT stanowi 16,4 % całkowitej ceny. Wynosi on od 5,5 % w Grecji do 21,3 % na Węgrzech

Wykres 3: Odsetek podatków i opłat płaconych przez gospodarstwa domowe za gaz ziemny w drugiej połowie 2019 r.
(%)
Źródło: Eurostat (nrg_pc_202)

Największy wzrost cen gazu dla gospodarstw domowych nastąpił w Bułgarii, na Łotwie i w Estonii.

Na wykresie 4 przedstawiono zmianę cen gazu ziemnego dla gospodarstw domowych; ceny te obejmują wszystkie podatki, opłaty i VAT, w walutach krajowych w okresie od drugiej połowy 2018 r. do drugiej połowy 2019 r. Ceny spadły w analizowanym okresie w 13 z 24 państw członkowskich UE, dla których dostępne są dane, przy czym gospodarstwa domowe na Cyprze, Malcie i w Finlandii nie używają gazu ziemnego. Największy spadek odnotowano na Łotwie (-22,0 %), w Danii (-15,5 %) i w Grecji (-10,2 %). W 11 państwach członkowskich ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych wzrosły w okresie od drugiej połowy 2018 r. do drugiej połowy 2019 r., przy czym największy wzrost nastąpił w Hiszpanii (16,7 %), w Chorwacji (12,9 %) i w Niderlandach (12,1 %).

Wykres 4: Zmiana cen gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w porównaniu z poprzednim rokiem, tym samym półroczem – druga połowa 2019 r.
(%)
Źródło: Eurostat (nrg_pc_202)

Ceny gazu ziemnego dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi

Ceny gazu dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi były najwyższe w Finlandii i Szwecji

W przypadku odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi (zdefiniowanych na potrzeby niniejszego artykułu jako średniej wielkości konsumenci o rocznym zużyciu w przedziale 10 000 GJ i 100 000 GJ) w drugiej połowie 2019 r. najwyższe wśród państw członkowskich UE ceny gazu ziemnego były w Finlandii (0,0555 EUR za kWh), we Francji (0,0368 EUR za kWh) i w Szwecji (0,0357 EUR za kWh), a najniższe w Belgii (0,0228 EUR za kWh) (zob. wykres 5). Ceny w Finlandii były o 51 % wyższe niż we Francji, państwie znajdującym się na drugiej pozycji.

Cena średnia w UE-27 — średnia ważona uwzględniająca najbardziej aktualne dane (z 2018 r.) dotyczące zużycia przez odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi — wyniosła 0,0308 EUR za kWh.

Wykres 5: Ceny gazu ziemnego dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi w drugiej połowie 2019 r.
(EUR za kWh)
Źródło: Eurostat (nrg_pc_203)

Na wykresie 6 przedstawiono zmiany cen gazu ziemnego dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi w UE-27 od pierwszej połowy 2008 r. Ceny te wykazują te same tendencje, które odnotowano w przypadku gospodarstw domowych (zob. wykres 2), ale bez efektu sezonowości. Cena gazu ziemnego dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi, po spadku do 0,031 EUR za kWh w drugiej połowie 2009 r., rosła we wszystkich półroczach i osiągnęła najwyższy poziom, tj. 0,042 EUR za kWh, w pierwszej połowie 2013 r. Następnie spadała ona we wszystkich półroczach i osiągnęła poziom 0,029 EUR za kWh w drugiej połowie 2017 r. Najnowsze dane wskazują na znaczny jej wzrost, który rozpoczął się w pierwszej połowie 2018 r., z wyjątkiem ostatniego okresu sprawozdawczego. Obciążenie podatkowe wzrosło z poziomu 7 % w 2008 r. do poziomu ok. 13 % w 2019 r. Jeśli porównać z ogólną inflacją, cena w drugim półroczu 2019 r. była dużo niższa niż w pierwszym półroczu 2008 r. (po uwzględnieniu inflacji) (o 26 % niższa)

Wykres 6: Zmiany cen gazu ziemnego dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi w UE-27, lata 2008-2019
(EUR za kWh)
Źródło: Eurostat (nrg_pc_203)

Na wykresie 7 przedstawiono udział podatków i opłat, których odbiorcy niebędący gospodarstwami domowymi nie mogą odzyskać, w całkowitej cenie gazu ziemnego. W przypadku odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi udział podatków był w pierwszym półroczu 2019 r. najniższy w Luksemburgu (0,7 %), Rumunii i Portugalii (w obu po 2,2 %). Największy udział podatków odnotowano w Finlandii (33,5 %), w Danii (31,5 %) i w Niderlandach (25,0 %).

Wykres 7: Udział podatków i opłat płaconych przez odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi za gaz ziemny w drugiej połowie 2019 r.
(%)
Źródło: Eurostat (nrg_pc_203)

Zmiany cen gazu ziemnego dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi

Na wykresie 8 przedstawiono zmianę cen gazu ziemnego dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi, z uwzględnieniem wszystkich niepodlegających zwrotowi podatków i opłat, w walutach krajowych w okresie od drugiej połowy 2018 r. do drugiej połowy 2019 r. Ceny spadły w 15 państwach członkowskich UE z 25, które udostępniły swoje dane, przy czym na Cyprze i na Malcie odbiorcy niebędący gospodarstwami domowymi nie używają gazu ziemnego. Największy spadek cen odnotowano na Litwie (-28,9 %), w Szwecji (-23,6 %) i w Danii (-21,3 %). Ceny gazu ziemnego dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi wzrosły natomiast znacznie w Słowacji (15,9 %), w Rumunii (14,3 %) i w Polsce (7,8 %).

Wykres 8: Zmiany cen gazu ziemnego dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi w porównaniu z poprzednim rokiem, tym samym półroczem – druga połowa 2019 r.
(%)
Źródło: Eurostat (nrg_pc_203)

Dane źródłowe tablic i wykresów (MS Excel)

Dane statystyczne dotyczące cen gazu ziemnego — tabele i wykresy (w jęz. angielskim)

Źródła danych

Zdefiniowanie gospodarstw domowych

W całym niniejszym artykule odniesienia do gospodarstw domowych dotyczą średniego standardowego zakresu zużycia przez gospodarstwa domowe o rocznym zużyciu gazu ziemnego (uwzględniono jedynie gaz dostarczany gazociągami) w przedziale od 5 555 kWh do 55 555 kWh (od 20 gigadżuli (GJ) do 200 GJ). Wszystkie dane liczbowe są cenami konsumpcyjnymi, które obejmują podatki, opłaty i VAT. Gospodarstwa domowe na Cyprze, Malcie i w Finlandii nie używają gazu ziemnego.

Zdefiniowanie odbiorców innych niż gospodarstwa domowe innych

W całym niniejszym artykule odniesienia do odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi dotyczą średniego standardowego zakresu zużycia przez odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi o rocznym zużyciu gazu ziemnego w przedziale od 2 778 do 27 778 GWh (od 10 000 GJ do 100 000 GJ). Ceny podano według ceny bazowej gazu ziemnego obejmującej wszystkie niepodlegające zwrotowi podatki i opłaty. Na Cyprze i na Malcie odbiorcy niebędący gospodarstwami domowymi nie używają gazu ziemnego. Z przedmiotowych danych wyłączono ilości gazu ziemnego zużywane w procesach chemicznych bądź do produkcji energii elektrycznej lub kogeneracji.

Metodyka

Porównanie cen między 2018 r. a 2019 r. odbywa się według cen w walutach krajowych w celu wykluczenia wpływu wahań kursów wymiany walut krajowych na euro.

Ceny w walutach krajowych przelicza się na euro przy zastosowaniu średniego kursu wymiany obowiązującego w okresie sprawozdawczym.

Ceny są zawsze porównywane z cenami z tych samych półroczy (tj. z roku na rok) w celu uniknięcia efektu sezonowości.

W 2016 r. weszło w życie rozporządzenie (UE) 2016/1952. Określono w nim obowiązek gromadzenia i rozpowszechniania cen gazu ziemnego dla gospodarstw domowych i odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi. Do 2016 r. domena odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi definiowana była jako konsumenci przemysłowi, ale organy sprawozdawcze miały możliwość włączenia innych odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi. Wraz z wprowadzeniem rozporządzenia (UE) 2016/1952 definicja została zmieniona z odbiorców przemysłowych na odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi, co miało na celu stworzenie jednej metodyki dla wszystkich państw składających sprawozdania. Do stycznia 2017 r. organy sprawozdawcze przedstawiały dane dotyczące cen w sektorze gospodarstw domowych na zasadzie dobrowolności.

Taryfy gazu ziemnego czy też systemy ustalania cen różnią się w zależności od dostawcy. Mogą one wynikać z wynegocjowanych umów, szczególnie w przypadku dużych odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi. W przypadku mniejszych odbiorców są one zazwyczaj ustalane przy uwzględnieniu kilku czynników, m.in. ilości zużywanego gazu. Większość taryf obejmuje również pewną formę opłaty stałej. Dlatego też nie ma jednej ceny gazu ziemnego. W celu porównania cen w czasie i między państwami członkowskimi UE w niniejszym artykule przedstawiono informacje dotyczące zakresów zużycia dla gospodarstw domowych oraz dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi. Ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych dzielą się na trzy zakresy zużycia rocznego, a dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi – na sześć różnych zakresów zużycia.

Gromadzone ceny obejmują ceny średnie w okresie sześciu miesięcy (półrocza lub semestru) od stycznia do czerwca (pierwsze półrocze lub semestr 1) oraz od lipca do grudnia (drugie półrocze lub semestr 2) każdego roku. Ceny obejmują cenę bazową za gaz ziemny, opłaty za przesył i dystrybucję, wynajem mierników i inne usługi. Ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych przedstawiono w artykule z uwzględnieniem podatków, opłat, opłat niebędących podatkami, należności i podatku od wartości dodanej (VAT), ponieważ takie ujęcie odzwierciedla cenę końcową płaconą przez gospodarstwa domowe. Ponieważ odbiorcy niebędący gospodarstwami domowymi zazwyczaj mogą odzyskać podatek VAT i niektóre inne podatki, ceny dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi są podawane bez VAT i innych podlegających zwrotowi podatków/opłat/należności. Jednostką cen gazu ziemnego jest euro za kilowatogodzinę (EUR za kWh).

Kontekst

Cena i niezawodność dostaw energii są kluczowymi elementami krajowej strategii dostaw energii. Ceny gazu ziemnego mają szczególne znaczenie dla międzynarodowej konkurencyjności, ponieważ gaz może stanowić znaczną część całkowitych kosztów energii dla przedsiębiorstw przemysłowych i usługowych. W przeciwieństwie do ceny paliw kopalnych, które są zwykle przedmiotem obrotu na rynkach światowych po stosunkowo jednolitych cenach, w państwach członkowskich UE ceny gazu ziemnego są bardzo zróżnicowane.

UE działa na rzecz liberalizacji rynków energii elektrycznej i gazu od drugiej połowy lat 90. Na mocy dyrektyw przyjętych w 2003 r. ustanowiono wspólne przepisy dotyczące rynków wewnętrznych energii elektrycznej i gazu ziemnego. Ustalono terminy otwarcia rynków i umożliwienia klientom wyboru dostawcy: począwszy od dnia 1 lipca 2004 r. dla odbiorców gospodarczych oraz od dnia 1 lipca 2007 r. dla wszystkich odbiorców (w tym gospodarstw domowych). Niektóre państwa członkowskie UE uprzedziły proces liberalizacji, podczas gdy inne przyjmowały niezbędne środki znacznie wolniej. W istocie na wielu rynkach energii elektrycznej i gazu ziemnego nadal utrzymują się znaczne bariery wejścia na rynek, co widać po liczbie rynków, które nadal są zdominowane przez (prawie) monopolistycznych dostawców.

W 2008 r. Komisja Europejska w komunikacie Jak przeciwdziałać negatywnym skutkom wyższych cen ropy naftowej? (COM(2008) 384), wezwała UE do bardziej efektywnego wykorzystania energii i mniejszego uzależnienia od paliw kopalnych, w szczególności poprzez zastosowanie podejścia przedstawionego w pakiecie dotyczącym zmiany klimatu i energii ze źródeł odnawialnych.

W lipcu 2009 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły trzeci pakiet energetyczny (pakiet legislacyjny składający się z 2 dyrektyw i 3 rozporządzeń) mający na celu zapewnienie rzeczywistego i skutecznego wyboru dostawców, a także korzyści dla klientów. Jedno z rozporządzeń dotyczyło ustanowienia do 2011 r. Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki.

W maju 2013 r. Rada Europejska wezwała Komisję do przeprowadzenia dogłębnej analizy zmian cen i kosztów energii w Europie.

W 2014 r. Komisja Europejska, w odpowiedzi na wniosek Rady Europejskiej, przygotowała dogłębną analizę cen i kosztów energii w Europie, aby pomóc decydentom politycznym zrozumieć kontekst, wpływ ostatnich podwyżek cen na konsumentów oraz wynikające z nich skutki polityczne. To pierwsze sprawozdanie dotyczące cen i kosztów energii zilustrowało wysokie światowe ceny energii (przy czym ceny znacznie się różnią w poszczególnych państwach członkowskich UE), znacznie wyższe w przypadku Europy niż w przypadku międzynarodowych partnerów handlowych, w szczególności Stanów Zjednoczonych. Ceny detaliczne wzrosły w większym stopniu niż ceny hurtowe z powodu wzrostu składników cen sieci oraz podatków i opłat. Niedoskonałości w zakresie danych doprowadziły do zalecenia dotyczącego poprawy szczegółowości, przejrzystości i spójności gromadzenia danych dotyczących cen energii oraz do wniosku Komisji i do przyjęcia rozporządzenia (UE) 2016/1952. Postanowiono również, że takie sprawozdanie dotyczące cen i kosztów energii będzie sporządzane co 2 lata. Komisja Europejska opublikowała zatem takie sprawozdania również w latach 2016 i 2018.

Uważa się, że zwiększona przejrzystość cen gazu i energii elektrycznej powinna przyczyniać się do promowania uczciwej konkurencji poprzez zachęcanie konsumentów do wyboru między różnymi źródłami energii (ropą naftową, węglem, gazem ziemnym i odnawialnymi źródłami energii) oraz różnymi dostawcami. Przejrzystość cen energii ma większą skuteczność przy jak najszerszym publikowaniu i rozpowszechnianiu cen i polityk cenowych.